Identification of root aphid in Wheat Crop

06/12/2019 पर प्रकाशित किया गया
  • ही कीड नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी या काळात सक्रिय असते.
  • पावसावर आधारित आणि उशिरा पेरलेल्या पिकात यामुळे जास्त हानी होते.
  • मुळावरील माव्यामुळे कोवळी रोपे पिवळी पडल्याचे आढळून येते. 
  • अशा परिस्थितीत सूक्ष्म, पिवळट करड्या रंगाचे माव्याचे किडे रोपाच्या बुडाशी किंवा मुळांवर आढळतात.
  • माव्याचे किडे बेअरली यलो डॉर्फ व्हायरस (बीवायडी) या संसर्गजन्य विषाणूजन्य रोगाचे संवाहक असतात. त्यामुळे गव्हाच्या पिकाच्या उत्पादनात 50% घट होऊ शकते.

Share

Major Diseases and Their Control Measures of Wheat

25/11/2019 पर प्रकाशित किया गया

तांबेरा (गेरवा) हा गव्हाच्या पिकावरील मुख्य रोग असून गव्हामध्ये पिवळा तांबेरा (पट्टेरी तांबेरा), पानांचा तांबेरा (गेरवा तांबेरा),काळा गेरवा (खोडाचा तांबेरा) यासह चार प्रकारच्या तांबेर्‍याचा संसर्ग आढळतो.

लक्षणे –

 

  • पिवळा तांबेरा (पट्टेरी तांबेरा):- पिवळा तांबेरा (पट्टेरी तांबेरा) हा रोग प्यूसीनिया स्ट्रिफॉर्मिस बुरशीमुळे होतो.नारिंगी-पिवळ्या रंगाच्या बीजामुळे तो गव्हावरील इतर प्रकारच्या तांबेर्‍याहून लगेच वेगळा ओळखता येतो. या  बीजातून एकमेकांना चिकटलेल्या सूक्ष्म पुटकुळया निर्माण होतात आणि पानांच्या शिरांना समांतर असे त्यांचे चट्टे तयार होतात. बीजे पानांच्या वरील बाजूस, पर्णआवरणावर, कुसळांवर आणि तुसांमध्ये आढळतात. 

 

  • पोषक परिस्थिति:- थंड आणि दमट हवामानात पिकामध्ये पिवळा तांबेरा (पट्टेरी तांबेरा) रोगाची लागण होते. संसर्ग होण्यासाठी पानांवर ओल असणे आणि 10-15°C इष्टतम तापमान आवश्यक असते. लागण झाल्यापासून 10-14 दिवसात पुटकुळया तयार होतात. रोगामुळे उत्पादनात 25% पर्यंत घट होऊ शकते. 

 

  • पानांचा तांबेरा (गेरवा तांबेरा):- पानांचा तांबेरा (गेरवा तांबेरा) प्यूसिनिया ट्राइटिसिनिया बुरशीमुळे होतो. हा रोग राय धान्य आणि ट्रिटिकेल या धान्यांच्या पिकात देखील होतो. पानांच्या तांबेर्‍यामुळे (गेरवा तांबेरा) लालसर-नारिंगी रंगाची बीजे निर्माण होतात आणि त्यापासून लहान 1.5 मिमी आकाराच्या, वर्तुळाकार ते अंडाकार आकाराच्या पुटकुळया तयार होतात. त्या पानांच्या वरील बाजूला असतात. पानांच्या तांबेर्‍यामुळे (गेरवा तांबेरा) आलेल्या पुटकुळया पानांच्या फक्त वरील बाजूस असतात तर पिवळ्या तांबेर्‍यामुळे  (पट्टेरी तांबेरा) आलेल्या पुटकुळया पानांच्या दोन्ही बाजूला असतात.  

 

  • पोषक परिस्थिति:- पुटकुळया येण्यासाठी 15 ते 20º C तापमान आणि दव/ पाऊस/ सिंचनामुळे पानांवर ओल असणे आवश्यक असते. संसर्ग झाल्यावर 10-14 दिवसांनी उठणार्‍या पुटकुळया हे रोगाचे आढळून येणारे पहिले लक्षण असते. कापणींनंतर उन्हाळ्यात पुन्हा उगवणार्‍या गव्हाच्या रोपांमुळे रोगाची साथ चालू राहत असल्याने अशी रोपे काढून  पानांच्या तांबेर्‍याचे (गेरवा तांबेरा) नियंत्रण करणे किंवा त्याच्या साथीला काही काळ रोखणे शक्य होते. 

 

  • Black Rust (Stem Rust):– काळा गेरवा (खोडाचा तांबेरा) रोग पुसिनिया ग्रॅमिनिस बुरशीमुळे होतो. गव्हाशिवाय बार्ली राय आणि  ट्रिटिकेल या धान्यांच्या पिकात देखील या रोगाची लागण होते. काळा गेरवा (खोडाचा तांबेरा) रोगामध्ये लालसर-करड्या रंगाच्या, लंबगोल पुटकुळ्या किंवा चट्टे खोड आणि पानांवर उमटतात. काळा गेरवा (खोडाचा तांबेरा) रोगाच्या पुटकुळ्या पानांच्या दोन्ही बाजूला असतात तर पानांच्या तांबेर्‍यामुळे (गेरवा तांबेरा) आलेल्या पुटकुळया पानांच्या फक्त वरील बाजूस असतात. पुटकुळ्या फुटून बाहेर पडलेला भुरा वारा आणि अन्य वाहक इतर रोपांपर्यंत पोहोचवतात आणि रोगाचा प्रसार वाढतो.

 

  • पोषक परिस्थिति:- काळा गेरवा (खोडाचा तांबेरा) रोग इतर प्रकारच्या तांबेऱ्याहुन अधिक म्हणजे 18-30°C तापमान असताना होतो. संसर्ग होण्यासाठी 15 ते 20º C तापमान आणि दव/ पाऊस/ सिंचनामुळे पानांवर ओल असणे आवश्यक असते आणि सुमारे सहा तासात पूर्ण रोपाला लागण होते. संसर्ग झाल्यानंतर 10-20 दिवसांनी पुटकुळया आढळून येतात. 

नियंत्रण:-

  • कापणींनंतर उन्हाळ्यात पुन्हा उगवणारी गव्हाची रोपे नष्ट करा. 
  • पिवळे डाग पडल्यास पीकपालट करणे महत्वाचे असते. 
  • रोग प्रतिकारक वाण वापरण्याने कमी खर्चात आणि पर्यावरण पोषक पद्धतीने रोगाचे नियंत्रण करता येते. 
  • वाढीच्या काळात पिकाचे बारकाईने निरीक्षण करणे रोगाचे तातडीने निदान होण्यासाठी आवश्यक असते. 
  • एकाच घटकाचा समावेश असलेल्या बुरशीनाशकांचा पुन्हापुन्हा वापर टाळा. 
  • कसुगामायसिन 5% + कॉपर ऑक्सीक्लोराईड 45% डब्ल्युपी 320 ग्रॅम/ एकर या प्रमाणात किंवा प्रोपिकोनाझोल 25% ईसी 240 मिलि/ एकर या प्रमाणात फवारा. 

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Soil Preparation and Sowing Time for Wheat

23/11/2019 पर प्रकाशित किया गया

  • उन्हाळ्यात नांगरणी करावी.

  • तीन वर्षातून एकदा खोल नांगरणी करावी.

  • 2 -3 वेळा कल्टिव्हेटर वापरुन शेताला सपाट करावे.

  • पेरणीसाठी सुयोग्य वेळ

  • असिंचित:- ऑक्टोबर महिन्याचा मध्य ते नोव्हेंबर महिन्याचा पहिला आठवडा

  • अर्धसिंचित:- नोव्हेंबर महिन्याचा पहिला पंधरवडा

  • सिंचित (वेळेवर):- नोव्हेंबर महिन्याचा दुसरा पंधरवडा

  • सिंचित (उशिरा):- डिसेंबर महिन्याचा दुसरा आठवडा

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Management of Termites in Wheat

02/11/2019 पर प्रकाशित किया गया

गव्हातील उधईचा प्रतिबंध:-

  • पेरणीनंतर आणि काही वेळा परिपक्वतेच्या अवस्थेत उधई पिकाची हानी करते.
  • सहसा उधई पिकाची मुळे, वाढत्या रोपांची बुडखे आणि देठ तसेच रोपांतील मृत ऊतकांना हानी पोहोचवते.
  • ग्रस्त रोपे पुर्णपणे वाळतात आणि जमिनीतून सहज उपटता येतात.
  • ज्या भागात उत्तम शेणखत वापरले जात नाही त्या भागात उधईचा उपद्रव जास्त होतो.

प्रतिबंध–

  • पेरणीपूर्वी शेतात खोल नांगरणी करावी.
  • शेतात उत्तम प्रतीचे शेणखतच वापरावे.
  • उधईची वारुळे केरोसिनने भरावीत. त्यामुळे राणीसह इतर किडेही मरतील.
  • पेरणीपूर्वी क्लोरोपायरीफोस (20% ई.सी ) @ 5 मिली/ किलो वापरुन बीजसंस्करण करावे.
  • क्लोरोपायरीफोस (20% ई.सी) @ 1 लीटर/ एकर कोणत्याही उर्वरकात मिसळून जमिनीतून द्यावे आणि सिंचन करावे.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Nutrient Management in Wheat

01/11/2019 पर प्रकाशित किया गया

गव्हाच्या पिकासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन

गव्हाच्या पिकासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन:- गव्हाच्या भरघोस उत्पादनासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन खूप महत्वाचे असते. मातीत उपलब्ध पोषक तत्वांची माहिती मिळवण्यासाठी मातीची तपासणी अत्यावश्यक असते. त्याच्या आधारे पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन केले जाते. गव्हाच्या पिकासाठी सामान्यता शिफारस केली जाणारी मात्रा पुढीलप्रमाणेअसते:

  • 6 -8  टन/ एकर या प्रमाणात दर दोन वर्षांनी उत्तम प्रतीचे शेणखत किंवा कंपोस्ट खत मातीत मिसळून द्यावे.
  • शेणखत घातल्याने मातीची संरचना सुधारते आणि उत्पादन वाढते.
  • गव्हाच्या पिकासाठी एकरी 88  कि.ग्रॅ. यूरिया, 160 कि.ग्रॅ सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि 40 कि.ग्रॅ. म्युरेट ऑफ पोटॅश वापरावे.
  • युरियाचा वापर तीन भागात पुढीलप्रमाणे करावा:
    ) 44  कि.ग्रॅ. यूरियाची मात्रा पेरणीच्या वेळी द्यावी.

2.) 22 कि.ग्रॅ. मात्रा पहिल्या सिंचनाच्या वेळी द्यावी.

3.) उरलेली 22 कि.ग्रॅ. मात्रा दुसऱ्या सिंचनाच्या वेळी द्यावी.

  • अंशतः सिंचन उपलब्ध असल्यास जास्तीतजास्त दोन वेळा सिंचन केल्यावर यूरिया @ 175, सुपर सिंगल फॉस्फेट@ 250 आणि म्युरेट ऑफ़ पोटॅश @ 35-40 कि.ग्रॅ प्रति हेक्टर या प्रमाणात द्यावे.
  • सिंचन नसल्यास नायट्रोजन फॉस्फरस आणि पोटॅशची पूर्ण मात्रा द्यावी.
  • गव्हाची पेरणी डिसेंबर महिन्याच्या मध्यात करणार असल्यास नत्रजनाची मात्रा 25 टक्के कमी करावी.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत  पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Storage technique in wheat

08/03/2019 पर प्रकाशित किया गया

गव्हाच्या बियाण्याच्या साठवणीचे तंत्र

  • 10 % आर्द्र बियाणे साठवणीसाठी योग्य असते. त्यामुळे बियाणे उन्हात सुकवावे.
  • धान्य साफ केल्यावर ते पोत्यात भरून साठवावे.
  • भेसळीपासून बचाव करण्यासाठी बियाणे नेहमी नवीन पोत्यात ठेवाव्यात.
  • बियाणे म्हणून वापरले जाणारे धान्य उच्च गुणवत्तेचे असणे आवश्यक असते.
  • उन्हाळ्यात गोदामातील तापमान थंड ठेवावे.
  • वेळोवेळी धान्याची तपासणी करावी.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Post-harvest management in wheat

08/03/2019 पर प्रकाशित किया गया

गव्हाच्या कापणीनंतरचे नियोजन

  • गव्हाच्या ओंब्या पिवळ्या पडून सुकल्यानंतर पिकाची कापणी करावी.
  • गव्हाची कापणी करताना 13-14% आर्द्रता असावी.
  • गव्हाच्या पिकाची राइपर (मशीन) द्वारे कापणी केल्यावर थ्रेशिंग फ्लोरवर 3-4 दिवस सुकवावे.
  • बियाणे कायम नव्या पिशव्यात ठेवावे. सहसा गोदामात साठवलेल्या धान्यावर किडीचा हल्ला होतो. त्यापासून बचाव करण्यासाठी वेळोवेळी कीटकनाशक रसायनांची धुरी द्यावी.
  • गोदामात गव्हाच्या बियाण्यात 10-11% आर्द्रता असावी.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Use of wheat and gram sawdust/straw

07/03/2019 पर प्रकाशित किया गया

गहू आणि हरबर्‍याच्या तूस/ भुश्याचा वापर

  • भुस्सा म्हणजे उत्पादनातून धान्याला वेगळे काढल्यानंतर उरणारे अवशेष असतात.
  • त्याचा खत बनवण्यासाठी, मल्चिंगसाठी, नर्सरी बनवताना अशा अनेक प्रकारे उपयोग केला जाऊ शकतो. तसेच तो मातीची जैविक क्षमता वाढवण्यासाठी महत्वपूर्ण असतो.
  • गव्हाचा भुस्सा/ तूस मशरूम उत्पादनासाठी उपयुक्त असतो.
  • गहू आणि हरबर्‍याच्या भुश्याचा वापर शेणखत बनवतानाही केला जातो. तसेच गोवर्‍या बनवताना त्याला शेणात मिसळले जाते.
  • कुक्कुटपालनासारख्या कृषि उद्योगात त्याला पृष्ठभाग कोरडा ठेवण्यासाठी आणि तापमान नियंत्रित करण्यासाथू पसरले जाते.
  • गव्हाच्या भुस्सा/ तुसाचा वापर पशु आहारात देखील केला जातो.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Harvesting in wheat

07/03/2019 पर प्रकाशित किया गया

गव्हाची कापणी

  • तुसे पिवळी, शुष्क आणि ठिसुळ होतात आणि दाणे कडक होतात तेव्हा पिकाची कापणी केली जाते.
  • गेल्या काही वर्षात देशातल्या अनेक राज्यात पिकाच्या कापणी आणि मळणीसाठी थ्रेशिंग मशीन वापरले जाऊ लागले आहे.
  • धान्यात सुमारे 15 टक्के आर्द्रता असताना पिकाची कापणी करावी.
  • गव्हाच्या ओंब्या पिवळ्या झाल्यावरच पिकाची कापणी करतात.
  • गव्हाच्या पेरणीपासून 110-130 दिवसांनी गव्हाची कापणी करतात.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Lesser grain borer control in wheat

04/03/2019 पर प्रकाशित किया गया

साठवणुक केलेला गहू पोखरणार्‍या किड्यांचे नियंत्रण

  • धान्य साठवण्यापूर्वी त्याला कडक उन्हात वाळवावे.
  • हवा खेळती असलेल्या सीमेंट किंवा कॉन्क्रीटने बांधलेल्या पक्क्या गोदामाचा वापर करावा.
  • गोदामातील धान्याच्या थप्प्यांमध्ये किमान 2 फुट अंतर ठेवावे.
  • गोदामात धान्याच्या पोत्यांची थप्पी लावताना पोती छताला किंवा भिंतींना चिकटणार नाहीत याची खबरदारी घ्यावी.
  • गोदामात हवा खेळती असल्यास धान्यातील आर्द्रता वाढत नाही. त्यामुळे वेगवेगळ्या रोगांपासून आणि किड्यांपासून धान्याचा बचाव होतो.
  • धान्याच्या साठवणुकीसाठी दमट आणि ओल्या पोत्यांचा वापर करू नये.
  • कोरड्या मोसमात महिन्यातून किमान एकदा आणि पावसाळ्यात आठवड्यातून किमान एकदा धान्याची पाहणी करावी. धान्यात प्रमाणाबाहेर आर्द्रता असल्यास ते गोदामातून बाहेर काढून वाळवावे.
  • मेलाथियाँन @ 100 मिलीग्रॅम प्रति वर्ग मीटर फवारावे.
  • डाईक्लोरवास @ 0.5 ग्रॅम प्रति वर्ग मीटर वापरल्याने देखील धान्याचा संक्रमणापासून बचाव होतो.
  • डेल्टामेथ्रिन की 10 ग्रॅम प्रति लीटर द्रावण गोदामात फवारावे.
  • कीटकनाशके विषारी असल्याने त्यांच्या लेबलवरील सर्व खबरदारीच्या सूचनांचे पालन करावे.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share