Factors Affecting storage of Onion and Garlic

20/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

कांदा लसूणच्या साठवणीस प्रभावित करणार्‍या बाबी:- जातीची निवड:- सर्व जातींची साठवण क्षमता एकसारखी नसते. खरीपाच्या हंगामात केल्या जाणार्‍या जातींचे कांदे टिकाऊ नसतात तर रब्बीच्या हंगामात केल्या जाणार्‍या जातींचे कांदे साधारणत: 4-5 महीने साठवता येतात. जातींनुसार हे बदलू शकते. गेल्या 10-15 वर्षांच्या अनुभवानुसार एन-2-4-2, अ‍ॅग्रीफाउंड लार्इट रेड, अर्का निकेतन इत्यादि जाती 4-5 महीने उत्तम प्रकारे साठवता येतात. लसूणच्या जी-1. जी- 2 ,जी 50 आणि जी 323 इत्यादि जाती 6 ते 8 महिने साठवता येतात.

उर्वरक आणि पाणी व्यवस्थापन:- उर्वरकांची मात्रा, त्यांचा प्रकार आणि पाणी व्यवस्थापन यांचा कांदा लसूणच्या साठवण क्षमतेवर प्रभाव पड़तो. शेणखतामुळे साठवण क्षमता वाढते. त्यामुळे शेणखत किंवा हरित खते वापरणे आवश्यक असते. कांदा लसूणमध्ये हेक्टरी 150 किग्रॅ. नत्र, 50 किग्रॅ. फॉस्फरस आणि 50 किग्रॅ. पोटाश देण्याची शिफारस केली जाते. शक्य असल्यास सर्व नत्र कार्बनिक खतांच्या माध्यमातून द्यावे आणि नत्राची पूर्ण मात्रा रोपणींनंतर 60 दिवसात द्यावी. उशिरा नत्र दिल्यास रोपांची खोडे जाड होतात आणि कांदा टिकत नाही तसेच बुरशीजन्य रोगांची लागण अधिक प्रमाणात होते व प्रस्फुटन जास्त होते, पोटॅशियमची मात्रा 50 किग्रॅ. पासून वाढवून 80 किग्रॅ. प्रति हेक्टर करावी. अशा प्रकारे 50 किग्रॅ. प्रति हेक्टर मात्रा देण्याने कांदा आणि लसूणाची साठवण क्षमता आणि गुणवत्ता वाढते. गन्धकासाठी अमोनियम सल्फेट, सिंगल सुपर फॉस्फेट किंवा पोटॅशियम सल्फेट वापरल्याने रोपांना पुरेशा प्रमाणात गन्धक मिळते.

स्टोरेज हाऊसमधील वातावरण :- कांदा लसूणची दीर्घकाळ साठवण करण्यासाठी स्टोरेज हाऊसचे तापमान आणि अपेक्षाकृत आद्रता महत्वपूर्ण असते. अधिक आर्द्रता (70% हून अधिक) हा कांद्याच्या साठवणुकीचा सर्वात मोठा शत्रू आहे. त्यामुळे जिवाणूंचा उपद्रव देखील वाढतो आणि कांदा सडू लागतो. याउलट आर्द्रता कमी (65% हून अधिक) असल्यास कांद्यातून अधिक वाष्पोत्सर्जन होते आणि वजन घटते. चांगल्या साठवणुकीसाठी स्टोरेज हाऊसचे तापमान 25-30 डिग्री सें. आणि आर्द्रता 65-70 टक्के या दरम्यान असणे आवश्यक असते. मे-जून महिन्यात स्टोरेज हाऊसमधील तापमान अधिक असल्याने आणि आर्द्रता कमी असल्याने वजन घटते. जुलै ते सप्टेंबर या काळात आर्द्रता 70 टक्क्यांहून अधिक असल्याने सडण्याचे प्रमाण वाढते. ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये तापमान कमी असल्यानं सुप्तावस्था मोडते आणि मोड येण्याची समस्या वाढते.

Share

Use of growth regulators in Watermelon

19/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

कलिंगडासाठी वाढ नियामकांचा वापर:- कलिंगडात हार्मोन उपचार करण्यासाठी पिकास उपयुक्त असलेले आणि ज्यांचा कलिंगडाच्या पिकावर अनिष्ट परिणाम होणार नाही, ज्यांच्यामुळे कलिंगडाची फळे धरणार्‍या मादी फुलांची संख्या वाढेल, ज्यांच्यामुळे अधिक उत्पादन मिळेल असेच हार्मोन्स वापरावेत. या उद्दिष्टांसाठी कलिंगडाच्या शेतीत चांगल्या उत्पादनासाठी हार्मोन उपचार महत्वपूर्ण ठरतात.

कलिंगडाच्या वेलास 2-4 पाने फुटल्यावर इथ्रेल च्या 250 पी.पी.एम (4 मिली./पम्प) मिश्रणाची फवारणी केल्यास मादी फुलांची संख्या वाढते आणि उत्पादन अधिक होते.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Role of Calcium in Plants

19/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

रोपातील कॅल्शियमची भूमिका:- कॅल्शियम हे आवश्यक पोषक तत्व असून त्याच्या अनेक भूमिका आहेत.

  • ते अन्य पोषक तत्वांच्या चयापचय प्रक्रियेत भाग घेते.
  • रोपातील योग्य त्या कोशिकांच्या वाढीस चालना देते.
  • कोशिका भित्तीची संरचना मजबूत बनवते – कॅल्शियम रोपाच्या कोशिका भित्तीचा अनिवार्य भाग आहे. ते कॅल्शियम पेक्टेट सन्युग बनवते, ज्यामुळे कोशिका भित्ति आणि कडाच्या कोशिकाना स्थिरता मिळते.
  • एंझायमेटिक आणि हार्मोनल प्रक्रियात भाग घेते. |
  • उष्णतेच्या ताणाविरोधात रोपांचे रक्षण करण्यास सहाय्य करते – कॅल्शियम स्टोमेटा प्रकियेत सुधार घडवून हीट शॉक प्रोटीन बनवण्यात सहभागी होते.
  • रोपांचा रोगापासून बचाव करण्यात मदत करते – अनेक प्रकारच्या बुरशी आणि जिवाणू गुप्त एंझाइम्स सोडून रोपाच्या कोशिका भित्ति खराब करतात. कॅल्शियमने प्रेरित मजबूत कोशिका भित्ति या आक्रमणापासून बचाव करू शकतात.
  • फळांची गुणवत्ता प्रभावित करते.
  • स्टोमेटाच्या नियमनात भूमिका अदा करते.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Management of Pea Pod Borer

18/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

मटारवरील शेग पोखरणारी कीड:- या किडीची अळी फुलांच्या पाकळ्या आणि देठ खाते. एक अळी अनेक फुलांच्या देतांना हानी पोहोचवते. सुरुवातीत अळी पाने खाते आणि नंतर देठांच्या मूळात भोक पाडून शेंगेत शिरते आणि शेंग आतून खाते.

प्रतिबंध:- उन्हाळ्यात खोल नांगरणी करा. त्यामुळे जमिनीत लपलेल्या किड्यांना नैसर्गिक शिकारी खाऊन टाकतील. पिकाचा चहुबाजुने सुरक्षा पीक म्हणून टोमॅटो लावा. मका, चवळी आणि वांगी या आंतरपिकांमुळे किड्यांची संख्या कमी करण्यास मदत होते. शेतात पक्षी बसवावेत. 0.5%  जिगरी आणि 0.1% बोरिक अॅसिड बरोबर HaNVP 100 LE प्रति एकर या मात्रेत अंडी उबवण्याच्या वेळी फवारावे आणि 15-20 दिवसांनी दुबार फवारणी करावी. रसायनांच्या वापरात 2.00 मिलीलीटर प्रोपेनोफॉस 50 ईसी प्रति लीटर पाणी अंडींनाशकाच्या स्वरुपात वापरावे. 4-5 फेरोमेन ट्रॅप प्रती हेक्टर वापरावे. सुरुवातीच्या काळात निंबोणी बी कर्नाल 5% फवारावे. लागण तीव्र असल्यास इंडोक्साकार्ब 14.5% SC 0.5 मिली किंवा स्पिनोसेड 45% SC 0.1 मिली किंवा 2.5 मिली क्लोरोपाईरीफास 20 EC प्रति ली. पाण्याचा शिडकावा करावा.

Share

Healthy Potato Crop due to Sulphur Application

17/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

बटाट्याच्या शेतात सल्फरच्या वापराने निरोगी पीक

शेतकर्‍याचे नाव:- सुरेश पाटीदार

गाव:- कनार्दी

तहसील:- तराना

जिल्हा:- उज्जैन

शेतकरी बंधु सुरेश जी यांनी 2 एकर क्षेत्रात चिप्सोना-3 बटाटे लावले आहेत, त्यात त्यांनी सल्फर 90% WDG 6 किग्रॅ/एकर च्या मात्रेचा वापर केला. त्यामुळे चांगले परिणाम झाले आहेत. सल्फर हा एंझाइम्स आणि अन्य प्रोटीन्सचा एक महत्वपूर्ण घटक आहे आणि क्लोरोफिल निर्मितीसाठी आवश्यक आहे. शेताची मशागत करताना मातीत 20 किलो/हे. सल्फर मिसळण्याची शिफारस केली जाते.

Share

Role of Potassium In Plant Growth

16/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

रोपांच्या वाढीत पोटॅशियमची भूमिका

पोटॅशियम (K) अनिवार्यपणे झाडांच्या शारीरिक प्रक्रियांमध्ये प्रमुख भूमिका बजावते. त्यामुळे रोपांच्या योग्य वाढीसाठी आणि प्रजननासाठी पोटॅशियम अत्यावश्यक आहे. जेठावर रोपांना आवश्यक पोषक तत्वांचा संबंध आहे तेथवर नायट्रोजननंतर पोटॅशियम महत्वपूर्ण मानले जाते. रोपाच्या अनेक जैविक आणि रासायनिक प्रक्रियांमध्ये त्याचे योगदान असल्याने त्याला “गुणवत्ता पोषक तत्व” असेही म्हणतात. रोपांमध्ये पोटॅशियम पुढील भूमिका बजावते:-

प्रकाश संश्लेषणात पोटॅशियम स्टोमेटाच्या उघडण्या-बंद होण्याला नियंत्रित करते आणि त्याद्वारे CO2 ग्रहण नियंत्रित करते.

पोटॅशियम एंझाइम्सच्या क्रियेला सक्रिय करते आणि अ‍ॅडेनोसिन ट्रायफॉस्फेट (एटीपी)च्या निर्मितीसाठी आवश्यक असते. एटीपी रोपाच्या उतींमध्ये होणार्‍या अनेक रासायनिक प्रक्रियांमध्ये महत्वाचा ऊर्जा स्रोत असते.

रोपांमधील पाण्याच्या व्यवस्थापनात (वाष्प-नियमन) पोटॅशियम प्रमुख भूमिका निभवते. पोटॅशियमच्या माध्यमातून रोपे मुळातून पाणी शोषतात आणि स्टोमेटामुळे पाण्याची हानी प्रभावित होते.

शुष्क प्रतिरोध वाढवण्यासाठी पोटॅशियम उपयुक्त असते.

रोपात प्रोटीन आणि स्टार्च संश्लेषणासाथी पोटॅशियमची आवश्यकता असते. प्रोटीन संश्लेषणाच्या जवळपास प्रत्येक चरणात पोटॅशियम आवश्यक असते. स्टार्च संश्लेषण प्रक्रियेला जबाबदार एंझाइम पोटॅशियमद्वारा सक्रिय होते.

एंझाइम्सचे सक्रियण – रोपातील वाढीशी संबंधित अनेक एंझाइम्सच्या सक्रियणात पोटॅशियम महत्वपूर्ण भूमिका बजावते.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Irrigation Water quality

15/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

उत्पादन आणि पिकाची मात्रा, मातीची उत्पादकता यांना राखण्यासाठी आणि पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी सिंचनासाठी वापर केले जाणार्‍या पाण्याची गुणवत्ता उत्तम असणे आवश्यक असते. उदाहरणार्थ, माती, पूर्वीचे भौतिक आणि यांत्रिक गुण, मातीची संरचना (समुच्चयाची स्थिरता) आणि पारगम्यता सिंचनासाठी वापरलेल्या विनिमय आयनांच्या प्रकारास खूप संवेदनशील असते. रासायनिक प्रयोगशाळेतील तपासणीद्वारे सिंचांनाच्या गुणवत्तेचे सर्वात चांगले निर्धारण केले जाऊ शकते. शेतीत पाण्याच्या वापराची उपयुक्तता निर्धारित करण्यासाठी पुढील घटक सर्वात महत्वपूर्ण असतात:-

– पीएच मान

– लवणीयतेचा स्तर

– सोडियमचा स्तर (सोडियम अवशोषणाचे प्रमाण)

– कार्बोनेट आणि बायकार्बोनेट कॅल्शियम आणि मॅग्नीशियम अवयवाच्या संबंधी

– अन्य ट्रेस तत्व

– विषारी आयन

– पोषक तत्वे

– मुक्त क्लोरीन

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Role of Phosphorus in Plants

14/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

रोपात फॉस्फरसची भूमिका

सर्व जीवांसाठी फॉस्फरस (P) आवश्यक असतो. रोपांच्या नैसर्गिक विकास आणि परिपक्वतेसाठी फॉस्फरस लागतो. फॉस्फरस रोपांमध्ये प्रकाश संश्लेषण, श्वसन, ऊर्जा साठवण आणि हस्तांतरण, कोशिका विभाजन, कोशिका विकास आणि इतर अनेक प्रक्रियात भूमिका बजावतो. फॉस्फरस हा सर्व जीवितांचे आनुवांशिक “स्मृति एकक” असलेल्या डीएनए चा महत्वपूर्ण घटक असतो. फॉस्फरस रोपांचे “ऊर्जा एकक” असलेल्या एटीपीचा महत्वपूर्ण घटक असतो. अशाप्रकारे सर्व वनस्पतींच्या निरोगीपणा आणि शक्तीसाठी फॉस्फरस आवश्यक असतो. वाढीचे पुढील घटक फॉस्फरसशी संबंधित असतात:

  • मुळांच्या विकासास चालना देणे
  • खोड आणि फांद्यांची शक्ती वाढवणे
  • चांगला फुलोरा आणि बीज उत्पादन
  • पिकाची अधिक समान आणि लवकर परिपक्वता
  • द्विदलांमध्ये नायट्रोजन स्थिरीकरण क्षमता वाढवणे
  • पिकाच्या गुणवत्तेत सुधारणा
  • रोपांमधिल रोग प्रतिकार शक्तीत वाढ
  • संपूर्ण जीवनचक्राच्या दरम्यान विकासात मदत

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Subsidy on Agricultural Machinery and Equipments Part-2

13/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

शेतीविषयक यंत्रसामग्री आणि उपकरणांसाठी अनुदान भाग-2 :-

शेतीविषयक यंत्राचे नाव जास्तीतजास्त देण्यायोग्य अनुदान (एससी, एसटी, लघु आणि सीमान्त शेतकरी, महिला इत्यादींसाठी) जास्तीतजास्त देण्यायोग्य अनुदान (इतरांसाठी)
जमिनीचा विकास, नांगरणी आणि बियाण्यांच्या वाफ्याच्या तयारीसाठी उपकरणे
एमबी नांगर, तवा नांगर, कल्टीव्हेटर, वखर/कुळव, लेव्हलर ब्लेड, केज व्हील ,फेर्रो ओपनर, रिजर, वीड स्लॅशर, लेज़र लॅंड लेव्हलर, रिव्हर्सिबल मेकॅनिकल नांगर 1) 20 BHP हून कमी 15000/- रु. 2) 20-35 BHP 19000/- रु. 1). 20 BHP हून कमी 12000/- रु.2.) 20-35 BHP 15000/- रु.
रोटोव्हेटर, रोटोपॅडलर, रिव्हर्सिबल हाईड्रोलिक नांगर 1) 20 BHP हून कमी 35000/- रु. 2) 20-35 BHP 44000/- रु. 1.) 20 BHP हून कमी 28000/- रु. 2.) 20-35 BHP 35000/- रु.
 डिझेल नांगर 1) 20 BHP हून कमी 8000/- रु. 2) 20-35 BHP 10000/- रु. -1) 20 BHP हून कमी 6000/- रु. 2) 20-35 BHP 8000/- रु.
पेरणी, पुनर्रोपण, कापणी आणि खोदाईची उपकरणे
झीरो टिल सीड कम फ़र्टिलायझर ड्रिल, रेज्ड बेड प्लान्टर, सीड ड्रील, पोटॅटो डिगर, ट्रॅक्टर चलित रिपर, कांदा हार्वेस्टर, पोस्ट होल डिगर, पोटॅटो प्लान्टर, ग्राऊंडनट डिगर, स्ट्रिप टिल ड्रिल, राईस स्ट्रॉ चॉपर, ऊस कटर /स्ट्रिपर/ प्लॅन्टर, मल्टी क्रॉप प्लॅन्टर,  झीरो टिल मल्टी क्रॉप प्लॅन्टर, रिज फेर्रो प्लॅन्टर 1)      20 BHP से कम 15000/- रु. 2)      20-35 BHP 19000/- रु. 1). 20 BHP से कम 12000/- रु.2.) 20-35 BHP 15000/- रु.
टर्बो सीडर मेंयुमेट्रिक, मेंयुमेट्रिक व्हेजिटेबल ट्रान्सप्लॅन्टर, मेंयुमेट्रिक व्हेजिटेबल सीडर, हॅप्पी सीडर, अक्वा फर्टि सीड ड्रील, रेज्ड बेड प्लॅन्टर, मल्चर प्लास्टिक मल्च लेईंग मशीन, बीजसंस्करण ड्रम, सीड कम फ़र्टिलायझर ड्रिल 1)  20 BHP हून कमी 35000/- रु. 2)  20-35 BHP 44000/- रु. 1) 20 BHP हून कमी 28000/- रु.2) 20-35 BHP 35000/- रु.
आंतर सांस्कृतिक उपकरणे
ग्रास/ वीड /स्लॅशर, रिप्पर स्ट्रॉ चॉपर, 1) 20 BHP हून कमी 15000/- रु. 2) 20-35 BHP 19000/- रु. 1) 20 BHP हून कमी 12000/- रु. 2.) 20-35 BHP 15000/- रु.
पॉवर वीडर(इंजिन चलित ) 1)  2 HP हून कमी 15000/- रु. 2)  2 HP हून जास्त 19000/- रु. 1) 2 HP हून कमी 15000/- रु. 2.) 2 HP हून जास्त 19000/- रु.
कापणी आणि मळणीची उपकरणे (3 HP हून कमी क्षमतेचे इंजिन/ इलेक्ट्रिक मोटर आणि 20 BHP हून कमी क्षमतेच्या ट्रॅक्टरद्वारा संचालित)
शेंगदाणा शेंग स्ट्रिपर, थ्रेशर/मल्टी क्रॉप थ्रेशर, साळ थ्रेशर, चाफ कटर, ब्रुश कटर, विन्नोविंग फॅन रु. 20,000/-

 

 रु. 16,000/-
कापणी आणि मळणीची उपकरणे (3-5 HP हून कमी क्षमतेचे इंजिन/ इलेक्ट्रिक मोटर आणि 20-35 BHP हून कमी क्षमतेच्या ट्रॅक्टरद्वारा संचालित)
रिपर, मोवर, मेझ शेलर, स्पायरल ग्रेडर, इनफील्डर, मोवर शरेड्डर चाफ कटर रु. 20,000/- ते 25,000/- रु. 16,000/- ते 20,000/-
कचरा/ भुस्सा व्यवस्थापन/ हे आणि फोरेज व्यवस्थापन
ऊस थ्रश कटर, नारळ फ्रोंड चॉपर, हे रॅक, ब्लॉसर (गोल), ब्लॉसर (आयताकार), वुड चिपर्स, ऊस रॅटून मॅनेजर, कपास स्टॉक अपरूटर, स्ट्रॉ रिपर 1) 2 HP हून कमी 15000/- रु. 2)      2 HP हून जास्त 19000/- रु. 1) 2 HP हून कमी 15000/- रु. 2) 2 HP हून जास्त 19000/- रु.

अधिक माहितीसाठी उद्यानिकी विभाग/कृषि विभाग  येथे वरिष्ठ फळबाग विकास अधिकारी/ वरिष्ठ कृषि विकास अधिकारी यांच्याशी संपर्क साधा.

http://mpkrishi.mp.gov.in/hindisite/suvidhaye.aspx

http://www.mphorticulture.gov.in/schemes.php

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Role of nitrogen in plants

08/12/2017 पर प्रकाशित किया गया

रोपात नायट्रोजनची भूमिका:- नायट्रोजन खूप महत्वाचा असतो कारण तो रोपांद्वारे सूर्यप्रकाशाचा वापर करून पाणी आणि कार्बन डायऑक्साइडपासून शर्करा  बनवण्यासाठी (प्रकाशसंश्लेषण) लागणार्‍या क्लोरोफिलचा एक प्रमुख घटक आहे. तो अमीनो अॅसिडचा एक प्रमुख घटक आहे आणि प्रोटीन खंड निर्माण करतो. प्रोटीनच्या अभावी रोपे सुकून मरतात. काही  कुछ प्रोटीन संयंत्रे कोशिकांमध्ये संरचनात्मक एककांच्या स्वरुपात कार्यरत असतात तर काही एंझाईम्सच्या स्वरुपात कार्य करतात, ज्यात जैव रासायनिक प्रतिक्रियांवर जीवन आधारित असते. नायट्रोजन हा एटीपी (अ‍ॅडेनोसिन ट्रायफॉस्फेट) सारख्या ऊर्जा हस्तांतरण संयुगाचा एक घटक आहे. एटीपी कोशिकांमध्ये चयापचयात सुरू ऊर्जेचे संरक्षण आणि उपयोग करण्यास सहाय्यक असते. शेवटी, नायट्रोजन, डीएनए, कोशिका आणि शेवटी पूर्ण रोपाला विकसित आणि पुनरुत्पादित करण्यास सहाय्यकारी आनुवांशिक पदार्थ अशा न्यूक्लिक अॅसिडचा एक महत्वपूर्ण घटक आहे. नायट्रोजनखेरीज जीवन असूच शकत नाही हे आपण सर्वजण जाणतोच.

Share