Gramophone – पृष्ठ 719

Gramophone organised its ‘Field Day’

10/12/2018

ग्रामोफ़ोनच्या फील्ड डे मध्ये शेतकर्‍यांची तोबा गर्दी:-

08 डिसेंबर, 2018 रोजी ग्रामोफोनने आपला ‘फील्ड डे’ आयोजित केला. त्यात सामान्यता वापरल्या जाणार्‍या कृषि पद्धतींचा ग्रामोफ़ोनच्या कृषितज्ञानी बनवलेल्या आधुनिक कृषिपद्धतींशी तुलनात्मक अभ्यास केला गेला. ग्रामोफ़ोनच्या कृषितज्ञानी शेतकर्‍यांना टप्याटप्यात मार्गदर्शन केले आणि ज्यामुळे भरघोस पीक आणि उत्साहवर्धक परिणाम मिळाले आहेत अशा पीक चक्राचे विवेचन केले. बैंकपुरा गाव (धामनोद) येथील शेतकरी मनीष अग्रवाल ग्रामोफ़ोनबाबत म्हणतात की, “मी या हंगामात ग्रामोफ़ोनच्या कृषितज्ञाची मदत घेतली आणि इतर शेतांहून माझ्या शेतातील पीक निरोगी आहे आणि उत्पादन 30-40% वाढेल अशी माझी अपेक्षा आहे.”

सामान्य शेतकर्‍यांनी केलेल्या शेतीतील पिकाच्या गुणवत्तेचे ग्रामोफ़ोनद्वारा आधुनिक पद्धतीने केलेल्या पिकाशी केलेले तुलनात्मक अध्ययन:

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Suitable climate and soil for watermelon

05/12/2018

कलिंगडासाठी उपयुक्त वातावरण आणि माती:-

कलिंगडाच्या शेतीस उष्ण आणि कोरडे वातावरण उत्तम असते.
बियाण्याचे अंकुरण आणि रोपांची वाढ यासाठी 22-26 डिग्री सेल्सियस तापमान उत्तम असते. हे उन्हाळी पीक असल्याने त्याला जास्त धुके सहन होत नाही.
हवेत जास्त आर्द्रता असल्यास फळे उशिरा पक्व होतात.
फळे पिकताना हवामान उष्ण आणि कोरडे असल्यास फळातील गोडी वाढते. पाण्याचा योग्य निचरा आणि जीवांशयुक्त बलुई किंवा लोम माती या पिकासाठी सर्वोत्तम असते.
या पिकासाठी मृदेतील सर्वोत्तम पीएच स्तर 5-7 असतो. पाण्याचा निचरा न झाल्यास अनेक रोगांची लागण होते. नदीकिनार्‍यावरील जमिनीत कलिंगडाची शेती यशस्वीरीत्या करता येते.

Control Of Jassid in Okra

05/12/2018

भेंडीवरील तुडतुड्याचे नियंत्रण:-

ओळख:-

शिशु आणि वाढ झालेले किडे समान आकाराचे असतात पण शिशुंमध्ये पंख नसतात.
शेतातील पिकात प्रवेश केल्यावर शिशु आणि वाढ झालेले किडे उडताना दिसतात.
वाढ झालेले किडे पानांच्या आणि फांद्यांच्या खालील बाजूवर अंडी घालतात.
त्यांचे जीवनचक्र 2 आठवड्यात पूर्ण होते.

हानी:-

शिशु आणि वाढ झालेले किडे हिरव्या रंगाचे आणि लहान आकाराचे असतात.
शिशु आणि वाढ झालेले किडे पानांच्या खालील बाजूने रस शोषतात.
ग्रस्त पाने वरील बाजूस मुडपतात, त्यानंतर पिवळी पडतात आणि त्यांच्यावर दाग पडतात. त्याद्वारे माइकोप्लाज्मामुळे होणारे लघुपर्ण सारखे आणि करडेपणासारखे विषाणुजन्य रोग संक्रमित होतात.
या किडीचा तीव्र हल्ला झाल्यास रोपांच्या फळात घट होते.

नियंत्रण:-

पेरणी करताना कार्बोफुरोन 3 जी @ 10 किलो प्रति एकर मातीत मिसळावे.
किड्यांच्या नियंत्रणासाठी किडे दिसताच दर 15 दिवसांनी प्रोफेनोफॉस 50 % ईसी @ 400 मिली किंवा एसीटामाप्रीड 20% @ 80 ग्रॅम फवारावे.
किडीपासुन बचाव करण्यासाठी निंबोणी-लसूणाचे सटव किडे येण्यापूर्वी दर 15 दिवसांनी फवारावे.

Post Calving Challenges In Milk Cattles

30/11/2018

दुभत्या जनावरांची व्याल्यानंतरची सुरक्षितता:-

व्याल्यानंतर जनावरांची शारीरिक शक्ति घटते आणि त्यांच्यात कॅल्शियमचा अभाव दिसून येतो. त्यामुळे जनावरांमध्ये दुधाची निर्मिती तर कमी होतेच पण जनावराला दुधाचा तापसुद्धा येऊ शकतो. काही जनावरांना वार पडण्यात अडचण देखील येते. अशा वेळी जनावरांची चांगली देखभाल करणे आणि योग्य मात्रेत पोशाक पशू आहार देणे तसेच शक्तीवर्धक पेय देणे आवश्यक असते.

उपाय:-

ट्रान्समिक्स मिल्क फीवर आणि केटोसिससारख्या चयापचयाच्या रोगांना आटोक्यात ठेवण्यास मदत करते.
ट्रान्समिक्स व्याल्याने होणार्‍या तनावाला कमी करते.
ट्रान्समिक्स प्लेसेंटा आणि मेट्रिसिसच्या शक्यता रोखते.
ट्रान्समिक्स जनावरांची रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यात मदत करते.
ट्रान्समिक्स दुधाचे उत्पादन वाढवते.

मात्रा:-

व्याल्यानंतर जनावरांना 500 मिली ट्रान्समिक्स बाटलीने पाजावे आणि दुसरी मात्रा त्यानंतर 48 ते 72 तासांनी बाटलीनेच द्यावी.

Management of Powdery mildew in Peas

26/11/2018

मटारवरील भुरी रोगाचा प्रतिबंध:-

लक्षणे:-

आधी हा रोग जुन्या पानांवर दिसतो आणि नंतर रोपांच्या अन्य भागांवर पसरतो.
पानांच्या दोन्ही बाजूंवर भुकटी बनु लागते.
त्यानंतर कोवळे देठ, शेंगा इत्यादींवर भुकटीचे डाग पडतात.
रोपाच्या पृष्ठभागावर पांढरी भुकटी दिसू लागते. फळे लागत नाहीत किंवा लहान रहातात.
शेवटच्या टप्प्यात भुकटीची वाढ शेंगाना झाकून टाकते. त्यामुळे त्या विकण्यास योग्य रहात नाहीत.

प्रतिबंध:-

उशिरा पेरणी करू नये.
अर्का अजीत, PSM-5, जवाहर मटर-4, जेपी-83, जेआरएस-14 अशी रोग प्रतिरोधक वाणे वापरावीत.
विरघळणारे सल्फर 50% WP 3 ग्रॅम प्रति लीटर पाण्यातून किंवा डायनोकेप 48% ईसी 2 मिली प्रति ली पाण्यातून दहा दिवसांच्या अंतराने दोन किंवा तीन वेळा फवारावे.

Control of Fruit Rot in Brinjal

23/11/2018

वांग्यावरील फळ कुजव्या रोगाचा प्रतिबंध :-

लक्षणे:–

अतिरिक्त ओल या रोगाच्या विकासास सहाय्य करते.
फळांजवळ जळल्यासारखे कोरडे डाग पडतात. ते हळूहळू इतर फळांवर पसरतात.
रोगग्रस्त फळांची साल करड्या रंगाची होते आणि तिच्यावर पांढरी बुरशी वाढते.

प्रतिबंध:–

रोगग्रस्त रोपाची पाने आणि इतर भाग तोडून नष्ट करावेत.
पिकावर मॅन्कोझेब @ 400 ग्रॅम/एकर किंवा जिनेब @ 400 ग्रॅम किंवा केप्टॉन + हेक्साकोनाज़ोल @ 250 ग्रॅम/ एकरची मात्रा 10 दिवसांच्या अंतराने फवारावी.

Management of pod borer in Gram(Chickpea)

22/11/2018

हरबर्‍यातील घाटे पोखरणार्‍या अळीचे नियंत्रण:-

घाटे पोखरणारी अळी ही कुप्रसिद्ध कीड पिकाला भारी नुकसान पोहोचवते. घाटे पोखरणार्‍या अळीमुळे उत्पादनात 21% हानी होते. या किडीमुळे हरबर्‍याचे सुमारे 50 ते 60% नुकसान होते. हरबर्‍याशिवाय ही कीड तूर, मटार, सूर्यफूल, कापूस, मिरची, ज्वारी, शेंगदाणा, टोमॅटो आणि इतर पिकांनाही ग्रासते. ही डाळी आणि गळिताच्या धान्यावरील विनाशकारी कीड आहे.

संक्रमण:-

किडीची सुरुवात सहसा अंकुरणांनंतर एका पंधरवड्याने होते. फुलोरा येण्याच्या वेळी ढगाळ आणि दमट हवामानात तिचे स्वरूप गंभीर होते. मादी अनेक लहान पांढरी अंडी घालते. 3-4 दिवसात त्यातून अळ्या निघतात. त्या कोवळा पाला खातात आणि त्यानंतर घाट्यांवर हल्ला करतात. एक पूर्ण विकसित अळी सुमारे 34 मिमी लांब, हिरव्या ते राखाडी रंगाची असते. ती मातीत जाऊन कोश बनवते. या किडीचे जीवनचक्र सुमारे 30-45 दिवसात पूर्ण होते. एका वर्षात किडीच्या आठ पिढ्या होतात.

नियंत्रण:-

उन्हाळ्यात खोल नांगरणी करावी. त्यामुळे जमिनीत लपलेले किडे नैसर्गिक शत्रू खातील. 0.5% जिगरी आणि 0.1% बोरिक अॅसिडबरोबर HaNVP 100 LE प्रति एकर अंडी घालण्याच्या वेळी फवारावे आणि 15-20 दिवसांनी पुन्हा फवारणी करावी. रसायनांच्या वापरात 2.00 मिलीलीटर प्रोफेनोफोस 50 ईसी प्रति लीटर पाण्यात अंडीनाशक म्हणून फवारावे. हेक्टरी 4-5 फेरोमेन ट्रॅप वापरावेत. सुरुवातीच्या अवस्थेत निंबोणीच्या फळांचे सत्व 5% फवारावे. हल्ला तीव्र असल्यास इंडोक्साकार्ब 14.5% SC 0.5 मिली किंवा स्पिनोसेड 45% SC 0.1 मिली किंवा 2.5 मिली क्लोरोपाईरीफास 20 EC प्रति ली. पाण्यातून फवारावे. पक्षी बसण्यासाठी 4-5 जागा बनावाव्यात आणि पिकाच्या सर्व बाजूंनी भेंडी आणि झेंडूचे सुरक्षा पीक लावावे.

Management of Late blight in Potato

19/11/2018

बटाट्यावर उशिरा पडलेल्या मर रोगाचे नियंत्रण

उशिरा पडलेली मर हा बटाट्याचा मुख्य रोग आहे.
हा रोग फायटोप्थोरा इन्फेसटेन्स नावाच्या बुरशीमुळे होतो. तो पाने, बुडखे आणि कंदांना हानी करतो.
रोग आधी पानांच्या कडांवरील ओलसर, फिकट करड्या व्रणांच्या स्वरुपात दिसतो.
संक्रमित पानाच्या उतींना मारल्यावर व्रण गडद करडे, कोरडे आणि भुरभुरीत होतात.
आर्द्र वातावरणात बुरशीची वाढ दागांच्या खालील बाजूस कापसासारखी दिसते.
डाग काळे होतात कारण ग्रस्त पाने सडू लागतात. गंभीर हल्ल्यामुळे सर्व पाने सडून सुकतात आणि गळून पडतात तसेच खोड सुकते आणि रोप मरते. जमीनीखाली कंदांचा परिपक्व होण्यापूर्वीच क्षय होतो. कंद हिरवे पडतात.
बटाट्यावर उशिरा पडलेल्या मर रोगाच्या नियंत्रणासाठी मॅन्कोझेब 75% WP @ 50 ग्रॅ. / 15 लीटर पाण्यात किंवा कॉपर ऑक्सीक्लोराइड 50% WP @ 50 ग्रॅ. / 15 लीटर पाण्यात किंवा मेटालेक्सिल + मॅन्कोझेब @ 50 ग्रॅ / 15 लीटर पाण्यातून फवारावे.

Vaccination For Dairy Animals

17/11/2018

दुभत्या जनावरांचे लसीकरण:-

लसीकरणाने जनावरांची रोगप्रतिकारक्षमता वाढते. वेगवेगळ्या रोगांचे वाहक असलेल्या जीवाणु, विषाणु, परजीवी, प्रोटोझोआ आणि बुरशीच्या संक्रमणाविरुद्ध लढण्यासाठी लसीकरण त्यांचे शरीर तयार करते.

क्र.	रोगाचे नाव	पहिली मात्रा देण्याचे वय	बुस्टर देण्यासाठी योग्य वेळ	नंतरच्या मात्रा
1	खुरकुत आणि लाळ्या रोग (एफएमडी)	4 महिने किंवा त्याहून जास्त	पहिल्या मात्रेनंतर 1 महिना	सहा महिन्यांनंतर
2	रक्तस्रावी सेप्टिसिमीया (एचएस)	6 महिने किंवा त्याहून जास्त	–	दरवर्षी किंवा साथ येण्याची शक्यता असल्यास
3	ब्लॅक क्वार्टर (बीक्यू)	6 महिने किंवा त्याहून जास्त	–	दरवर्षी किंवा साठीची शक्यता असल्यास
4	ब्रूसीलोसिस	4-8 महिने (केवळ माद्यांसाठी)	–	आयुष्यात एकदाच
5	थेइलेरिओसिस (Theileriosis)	3 महिने किंवा त्याहून जास्त	–	आयुष्यात एकदाच (फक्त क्रॉसब्रीड आणि विदेशी जनावरांसाठी)
6	अ‍ॅन्थ्रेक्स	4 महिने किंवा त्याहून जास्त		दरवर्षी किंवा साथ येण्याची शक्यता असल्यास
7	आय.बी. आर (IBR)	3 महिने किंवा त्याहून जास्त	पहिल्या मात्रेनंतर 1 महिना	छह मासिक (वर्तमान में भारत में टीका नहीं बनाई गई)
8	रेबीज (फक्त चावल्यावर)	चावल्यावर लगेचच	चौथ्या दिवशी	पहिल्या मात्रेनंतर 7 व्या, 14 व्या, 28 व्या आणि 90 व्या दिवशी

माहिती असणे आवश्यक असलेल्या मुख्य बाबी

लसीकरण्याच्या वेळी जनावर निरोगी असणे आवश्यक आहे.
आधीपासून कोणत्याही कारणाने वाईट हवामान, चारा-पाण्याचा अभाव, रोगाची लागण, प्रवास अशा कोणत्याही कारणाने तणावाखाली असलेल्या जनावरांचे लसीकरण करू नये.
लसीकरणाच्या एक ते दोन आठवडे पूर्वी जनावरांचे डी -वार्मिंग करावे.
पशुवैद्य किंवा विशेषज्ञाच्या लसीकरणाच्या संबंधातील सल्ल्यांचे काटेकोर पालन करावे.
लसीची उत्पादक कंपनी, बॅच नंबर, एक्स्पायरी डेट, मात्रा इत्यादीबाबत नोंदी ठेवाव्यात.
लसीकरण केल्यावर जनावरांसाठी तणावमुक्त वातावरण बनवा.

Greening in Potato Tubers

17/11/2018

बटाट्याच्या कंदातील हिरवेपणा –

हा बटाट्यामधील शारीरिक रोग आहे. तो बटाट्याचे कंद प्रकाशाच्या संपर्कात आल्याने होतो.
बटाट्याच्या पिकाला मातीने न झाकल्यास बटाट्याच्या कंदाचा वरील भाग सतत प्रकाशाच्या संपर्कात येत राहतो. त्यामुळे त्यात हिरवेपणा आढळू लागतो.
बटाट्याची साठवण घरात प्रकाश असलेल्या जागी केल्यास कंदात हिरवेपणा आढळून येऊ लागतो.
कच्च्या बटाट्यात सोलेनिन नावाचे रसायन निर्माण झाल्याने बटाट्यात हिरवेपणा येतो. त्यामुळे बटाट्याला कडवट चव येते.

खबरदारी –

कच्चे बटाटे खाऊ नयेत.
बटाट्याच्या पिकात कंद बनण्याची सुरुवात होताना (पेरणीनंतर 35-40 दिवसांनंतर) मातीने बटाटे झाकावेत, जेणेकरून बटाट्याचे कंद प्रकाशाच्या संपर्कात येणार नाहीत.
बटाट्याची साठवण अंधार्‍या जागी करावी. साठवणीच्या जागी कोठून प्रकाश येत असल्यास ते बंद करावे.