अझोला एक जलचर आहे, जो सहसा भाताच्या शेतात किंवा उथळ पाण्यात पिकला जातो.
अझोलामध्ये हिरव्या शैवाल प्रजातींचा सूक्ष्मजीव असतो ज्याला एनाबिना म्हणतात. जो सूर्यप्रकाशाच्या उपस्थितीत वातावरणीय नायट्रोजन स्थिर करतो आणि त्यात 3.5 टक्के नायट्रोजन व विविध प्रकारचे सेंद्रिय पदार्थ असतात, ज्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढते.
खत म्हणून अझोला वापरल्याने भात पिकाच्या उत्पादनात 5 ते 15 टक्के वाढ अपेक्षित आहे.
अझोला च्या वापरामुळे प्रथिने, अमिनो ऍसिड, व्हिटॅमिन,कॅल्शियम, फॉस्फरस, लोह चा पुरवठा वाढतो जे प्राण्यांच्या शारीरिक वाढीसाठी चांगले आहे.
अझोला चारा वापरुन, जनावरांकडून 20% अधिक दुधाचे उत्पादन वाढते आणि त्याच्या दुधात चरबीयुक्त आणि चरबी नसलेली सामग्री आढळते.
सध्या, जनावरांना उपयुक्त पोषक तत्त्वांची उपलब्धता दिल्यास, अझोला दुभती जनावरे,कोंबडी आणि बकऱ्यांसाठी स्वस्त, पचण्याजोगे आणि पौष्टिक पूरक पशुआहार म्हणता येईल.
सोयाबीनचे उत्पादन वाढविण्यात सोया समृध्दीकरण किट महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.
सोया समृद्धी किटमध्ये ट्राइकोडर्मा विरिडी, पोटॅश आणि फॉस्फरस बॅक्टेरिया, राईझोबियम बॅक्टेरिया, ह्युमिक ॲसिड, अमीनो ॲसिड, सीवेड आणि मायकोरिझा अशी सेंद्रिय उत्पादने आहेत.
या किटमध्ये उपस्थित ट्रायकोडर्मा विरिडि मातीत आढळणार्‍या सर्वात हानिकारक बुरशीपासून बचाव करण्यास सक्षम आहे. हे प्रति किलो बियाणे उपचारासाठी 4 ग्रॅम आणि एकरी 2 किलो माती उपचारासाठी वापरले जाते.
या किटचे दुसरे उत्पादन दोन वेगवेगळ्या सूक्ष्मजीवांचे मिश्रण आहे. जे सोयाबीन पिकामध्ये पोटॅश आणि फॉस्फरसची उपलब्धता वाढवते आणि उत्पादनवाढीस मदत करते. हे जमिनीत एकरी 2 किलो दराने वापरले जाते.
या किटच्या तिसर्‍या उत्पादनात राईझोबियम बॅक्टेरिया आहेत. जे सोयाबीन पिकांच्या मुळांमध्ये गाठी तयार करतात, ज्यामुळे वातावरणात नायट्रोजन स्थिर होते, आणि ते पिकांंसाठी उपलब्ध होते. हे 5 ग्रॅम प्रति किलो बियाणे उपचारासाठी वापरले जाते आणि एकरी 1 किलो वापरले जाते.
या किटच्या अंतिम उत्पादनात ह्यूमिक ॲसिड, अमीनो ॲसिड, सीवेड एक्सट्रॅक्ट आणि मायकोरिझा घटक आहेत. हे प्रति एकर 2 किलो मातीमध्ये वापरले जाते.
7 किलो सोया समृध्दी किट (ज्यामध्ये वरील सर्व सेंद्रिय उत्पादनांचा समावेश आहे) एक टन शेतात अंतिम नांगरणीच्या वेळी किंवा 4 टन चांगल्या कुजलेल्या शेतामध्ये (एफ.वाय.एम.) पेरणीपूर्वी मिक्स करावे, जेणेकरून पिकाला त्याचा पूर्ण फायदा होईल.
शेतीसाठी सर्वात महत्वाची गरज म्हणजे माती, म्हणूनच कोणत्याही पिकाकडून मजबूत उत्पादन मिळविण्यासाठी निरोगी (सकस) माती खूप महत्वाची असते. हीच बाब खरगोन जिल्ह्यातील भीकनगाव तहसील अंतर्गत पिपरी गावचे रहिवासी श्री शेखर पेमाजी चौधरी यांना समजली. शेखर गेल्या काही वर्षांपासून कारल्याची शेती करीत होते, त्यात कधीकधी तोटा किंवा काही प्रमाणात फायदा हाेत होता, पण यावेळी ग्रामोफोनच्या सल्ल्यानुसार कारल्याची शेती वाढविली, ज्यामध्ये त्यांना प्रत्येक वेळेपेक्षा चांगला नफा मिळाला.
या वेळी शेखर यांनी कारल्याच्या लागवडीपूर्वी, ग्रामोफोनच्या कृषी तज्ञांनी त्यांच्या शेतात माती परीक्षण केले, तसेच त्यांच्या सल्ल्यानुसार माती उपचारदेखील केले गेले. असे केल्याने, मातीतील पोषक द्रव्ये पुन्हा भरली गेली आणि ती कापणीसाठी तयार झाली. यानंतर शेखरने कारल्याची लागवड केली आणि उत्पादन येताच पूर्वीपेक्षा ते जास्त होते.
तर अशाप्रकारे, माती परीक्षणाने शेखर यांना कारल्याच्या पिकाचे चांगले उत्पादन मिळाले. आपण देखील आपल्या मातीची चाचणी घेऊ इच्छित असल्यास आपण आमच्या टोल फ्री क्रमांकावर 18003157566 वर संपर्क साधू शकता. आपणास येथे मातीच्या तपासणीशी संबंधित प्रत्येक माहिती दिली जाईल. यांशिवाय तुम्ही ग्रामोफोन कृषी मित्र अ‍ॅपवर लॉग इन करू शकता.
हे लहान पिवळसर-हिरवे किडे आहेत. जे पानांच्या खालच्या पृष्ठभागावर राहून रस शोषतात.
ज्यामुळे पाने खाली वळतात. पाने खाल्ल्यानंतर पांढर्‍या ते पिवळ्या रंगाचे डाग पृष्ठभागावर दिसतात.
हे कोळी पानांच्या खालच्या पृष्ठभागावर पांढर्‍या रंगाचे धागे तयार करतात.
जास्त हल्ल्यामुळे, फुलांचे आणि फळांच्या प्रमाणात, गुणवत्ता देखील कमी होते आणि वनस्पती सुकण्यास सुरवात होते.
या किडीच्या प्रभावी नियंत्रणासाठी प्रोपरगेट 57% ई.सी. 400 मि.ली. किंवा स्पायरोमेसेफेन 22.9% एस.सी. 200 मिली किंवा एबामेक्टिन 1.9% ई.सी. 150 मिली प्रति एकरी 200 लिटर पाण्यात फवारणी करावी.
सोयाबीनच्या मुळांमध्ये आढळणारा एक जीवाणू रिझोबियम वातावरणातील नायट्रोजन स्थिर करून पिकांच्या उत्पन्नास वाढवतो. परंतु, आज जमिनीत अवांछित घटकांचे प्रमाण इतके वाढले आहे की, सोयाबीन पिकांमधील राईझोबियमचे जीवाणू त्यांच्या क्षमतेत कार्य करण्यास असमर्थ आहेत.
म्हणून, राईझोबियम कल्चर वापरुन सोयाबीन पिकांच्या मुळांमध्ये वेगवान गाठी तयार होतात आणि सोयाबीनचे उत्पादन 50-60% वाढवते.
राईझोबियम कल्चर चा वापर केल्यामुळे प्रति एकर मातीत सुमारे 12-16 किलो नत्र वाढवते.
राईझोबियम कल्चर बियाण्यांवरील उपचारासाठी प्रति किलो बियाणे 5 ग्रॅम आणि मातीच्या उपचारासाठी पेरणीपूर्वी प्रति 50 किलो कुजलेल्या शेणामध्ये (एफ.वाय.एम.) 1 किलो कल्चर जोडून केली जाते.
डाळीच्या मुळांमध्ये असलेल्या राईझोबियम बॅक्टेरियांनी साठवलेल्या नायट्रोजनचा वापर पुढील पिकांमध्ये होतो, ज्याला कमी खत लागते.
मूग व उडीद पिकांची काढणी शेतकऱ्यांनी सुरू केली असून, मध्य प्रदेश सरकारकडून एम.एस.पी.वर मूग व उडीद खरेदीसाठीही नोंदणी प्रक्रिया सुरू झाली आहे. ही प्रक्रिया 4 जूनपासून सुरू केली गेली आहे आणि शेवटची तारीख 15 जून ठेवण्यात आली आहे.
मध्य प्रदेश कृषी विभागाच्या अधिकृत ट्विटर हँडलवरून ट्विट करून या तारखांची घोषणा करण्यात आली आहे. राज्याचे कृषिमंत्री कमल पटेल यांनीही आपल्या अधिकृत ट्विटर हँडलवरून कृषी विभागाचे हे ट्विट मंगळवारी पुन्हा ट्विट केले.
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की, राज्यात गहू खरेदीचे काम पूर्ण झाले आहे आणि त्यानंतर इतर पिकांच्या खरेदीचे कामही हळूहळू सुरू केले जात आहे. जेणेकरून शेतकरी त्यांच्या इतर पिकांवर लक्ष केंद्रित करू शकतील.
सोयाबीनच्या लागवडीसाठी 20 जून नंतर पेरणी करावी. यावर्षी सप्टेंबरच्या अखेरीस पाऊस पडण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे अल्प-मुदतीच्या काळात सोयाबीनच्या जातींना त्रास होऊ शकतो. लवकर लागवड करण्यासाठी दीर्घकालीन सोयाबीनचा वापर करता येतो. बियाण्यांच्या उपचारासाठी, सोयाबीनच्या बिया काढून घ्या आणि उपचारानंतर बियाणे तयार करा.
बियाण्यांंवरील उपचारांसाठी प्रति किलो बियाणे स्वच्छ आणि व्हिटॅवॅक्स 2.5 ग्रॅम व झालोरा 2.0 मिली प्रति किलो बियाणे, पी राईज 2.0 ग्रॅम सेंद्रीय बियाण्यांवरील उपचारांसह राईझो केअर 5 ग्रॅम प्रति किलो वापरा. प्रति किलो बियाणे 5 ग्रॅम दराने रायझोबियमसह सोयाबीनचा उपचार करणे आवश्यक आहे. जर आपल्या शेतात सोयाबीन वाळवण्याची समस्या उद्भवली असेल तर राईझोकरे प्रति एकर 500 ग्रॅम चांगल्या शेणखतांसह पसरवा. पेरणीपूर्वी सोयाबीन समृद्धी किटचा वापरा करा.
शेताची तयारी खोल नांगरणीने सुरू करावी, त्यानंतर 2-3 नांगरणी किंवा माती फिरणार्‍या नांगराच्या सहाय्याने माती तयार करून घ्यावी, म्हणजेच मातीची पाणी साठवण्याची क्षमता वाढेल व बियाणेदेखील चांगले वाढू शकतील.
मे आणि जून महिन्यांत सूर्यप्रकाश थेट जमिनीवर पडतो आणि तापमान जास्त होते. नष्ट झालेले तण, त्यांची बियाणे, हानिकारक कीटक आणि त्यांचे अंडी, प्यूपा तसेच खोलवर असलेल्या बुरशीच्या बीजकोशांमुळे नष्ट हाेतात.
अंतिम नांगरणीच्या वेळी ग्रामोफोनने दिलेले 7 किलो सोया समृध्दी किट 4 टन कुजलेल्या शेणखतामध्ये (एफ.वाय.एम.) मिसळा व पाटा चालवून शेत समतल करा.
बुधवारी पंतप्रधानांच्या निवासस्थानी एका आठवड्यात मंत्रिमंडळाच्या दुसर्‍या बैठकीत शेतकऱ्यांच्या संबंधित अनेक निर्णय घेण्यात आले. या बैठकीत असे म्हटले होते की, भारत वन नेशन, वन मार्केटच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. या कालावधीत, स्वावलंबी भारत पॅकेज अंतर्गत शेतीच्या घोषणेस मंजुरी देण्यात आली आणि अनेक शेतमाल उत्पादनांना आवश्यक वस्तू कायद्यातून काढून टाकण्यात आले.
यांसह, ए.पी.एम.सी. कायद्याच्या बाहेर शेतकऱ्यांना उत्पादने विक्री करण्यास परवानगी देण्यात आली आहे. आता शेतकरी मंडई व्यतिरिक्त आपले उत्पादन थेट निर्यातदारांना विकू शकतील, जेणेकरून त्यांना अधिक नफा मिळेल.
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की, अत्यावश्यक वस्तूंचा कायदा सहा दशकांहून अधिक जुना आहे, त्यात आता सरकारने सुधारणा केली आहे. या दुरुस्ती अंतर्गत तृणधान्ये, डाळी, बटाटे आणि कांदे इत्यादी आवश्यक वस्तू कायद्यातून काढून टाकल्या आहेत. कृषी क्षेत्र सुधारण्यासाठी आणि शेतकर्‍यांचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी सरकारने हा निर्णय घेतला आहे.
