कन्सोर्टिया पीके बॅक्टेरियांचे महत्त्व

12/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Importance of consortia PK bacteria

  • यात दोन प्रकारच्या बॅक्टेरियाचे मिश्रण आहे. फॉस्फरस सोल्युबिलीझिंग (पी.एस.बी.) आणि पोटॅश मोबिलिझिंग बॅक्टेरिया (के.एम.बी).

  • माती आणि पिकांचे दोन प्रमुख घटक असलेल्या पोटॅश आणि फॉस्फरसच्या पुरवठ्यात मदत करते, डाळींमध्ये त्याचा जास्त  वापर केला जातो.

  • हे जीवाणू जमिनीत विरघळणारे पोटॅश आणि फॉस्फरस रूपांतरित करते जे वनस्पती प्रदान करतात.

  • यामुळे वेळेवर झाडाला आवश्यक घटक मिळतात आणि पीक चांगले वाढते.

  • पिकांचे उत्पादन वाढते तसेच मातीत पोषक तत्त्वांची उपलब्धता देखील होते.

Share

उशिरा खरीप कांदा पिकाच्या वाढीसाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन

11/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Nutritional management for the growth of late Kharif onions

यावेळी उशिरा खरीप कांदा पिकाच्या लावणीनंतर 20 ते 25 दिवसांनी केली जात आहे. या अवस्थेमध्ये रोपांच्या वाढीसाठी यूरिया 30 किलोग्रॅम + कोसावेट (सल्फर 90% डब्ल्यूजी) 10 किलोग्रॅम प्रती एकर या हिशोबाने समान रुपाने पसरावे आणि हलके सिंचन करावे. यासोबतच नोवामैक्स 30 मिली + 19:19:19 70 ग्रॅम प्रती 15 लिटर पाण्याच्या हिशोबाने फवारणी करावी. 

युरिया – याच्या वापराने पाने पिवळी पडण्याची व सुकण्याची समस्या येत नाही. नायट्रोजन प्रकाशसंश्लेषण प्रक्रियेला गती देते.

कोसावेट – खारट आणि आणि क्षारीय मातीत, मातीचे पीएच कमी होण्यास मदत करते.  एनपीके आणि सूक्ष्म पोषक तत्त्वे जसे की, पोषक तत्वांचे शोषण सुधारण्यास मदत होते.

नोवामैक्स – नोवामैक्स वनस्पतींच्या वाढीस मदत करते तसेच वनस्पतींचे प्रकाश संश्लेषण आणि चयापचय सुधारते आणि वनस्पती तणावमुक्त ठेवते. 

19:19:19 –  त्यात नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम इत्यादी तत्वे आढळतात, जे पिकाच्या या अवस्थेमध्ये वनस्पती वृद्धी वाढवते सोबतच पिकाला निरोगी बनवते.

Share

पेरणीच्या 1 ते 5 दिवसांत बटाटा पिकांमध्ये तण व्यवस्थापन

10/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Weed Management in Potato Crop 1-5 Days of Sowing

  • बटाट्याचे पीक हे मुख्य रब्बी पीक आहे, पावसाळ्यानंतर उर्वरित जमिनीत जास्त ओलावा असल्याने बटाटा पिकांची पेरणी झाल्यावर तण मोठ्या प्रमाणात वाढू लागते.

  • वेळेवर आणि योग्य तणनाशकाचा वापर करून सर्व प्रकारच्या तणांवर नियंत्रण ठेवता येते.

  • रासायनिक पध्दत: – या पद्धतीत रसायनांचा वापर करून तणनियंत्रण केले जाते. वेळोवेळी या रसायनांचा वापर करून तण खूप चांगल्या प्रकारे नियंत्रित केले जाऊ शकते.

  • पेरणीनंतर 1 ते 3 दिवसानंतर: – तणनियंत्रणाच्या रासायनिक नियंत्रणासाठी पेरणीच्या 1 ते 3 दिवसानंतर पेंडमीथेलिन 38.7% सी.एस. 700 मिली / एकरी दराने फवारणी करावी.

  • अशा प्रकारे फवारणीमुळे पेरणीच्या सुरुवातीच्या काळात उगवलेल्या तणांवर नियंत्रण ठेवता येते.

  • पेरणीनंतर दुसरी फवारणी: – मेट्रीबुझिन 70 % डब्ल्यू.पी. 100 ग्रॅम प्रति एकरी 3 ते 4 दिवसानंतर किंवा बटाटा रोप 5 सें.मी.तयार होण्यापूर्वी फवारणी करावी.

  • तणनाशकांची फवारणी करताना पुरेसा ओलावा असणे फार महत्वाचे आहे.

Share

बियाणे उपचार करणे का आवश्यक आहे?

09/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Why seed treatment is necessary

  • शेतकरी बांधवांनो, शेतीसाठी  बियाणे उपचार करणे हे अत्यंत महत्त्वाचे असते, त्यामुळे बियाणे व मातीजन्य रोगांना प्रतिबंध होतो. 

  • देशातील 70 ते 80 टक्के शेतकरी बियाणे बदलत नाहीत आणि ते जुने बियाणेच वापरतात.

  • या कारणांमुळे कीड आणि रोगाचा धोका जास्त असतो, परिणामी खर्च देखील वाढतो.

  • बीजप्रक्रिया करून उत्पादनात 6 ते 10 टक्के एवढी वाढ करता येते.

  • बीजप्रक्रियेने उगवण चांगली होण्याबरोबरच झाडांची वाढही चांगली होते. बीजप्रक्रिया केल्याने कीटकनाशकांचा प्रभावही वाढतो आणि पीक 20 ते 25 दिवस सुरक्षित होते.

Share

शेतीत घरगुती शेण खतांंचे महत्त्व काय आहे?

08/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Importance of cow dung in agriculture

  • शेणखतामुळे जमिनीची भौतिक रचना सुधारते आणि जमिनीत हवेची हालचाल वाढते.

  • जमिनीची पाणी धारण क्षमता वाढवून जमिनीतील पाण्याची पातळी सुधारते.

  • त्याच्या वापराने झाडांच्या मुळांचा विकास चांगला होतो आणि झाडे जास्त प्रमाणात पोषकद्रव्ये शोषून घेतात.

  • हे जमिनीतील सेंद्रिय पदार्थ वाढवण्यास मदत करते. त्याचा वापर जमिनीत सेंद्रिय कार्बनचे प्रमाण सुधारतो.

  • जमिनीची क्षार विनिमय क्षमता वाढते.

  • जमिनीत फायदेशीर जीवाणूंची संख्या वाढते, ज्यामुळे पिकाचे उत्पादन खूप चांगले होते.

  • गाईचे शेण जटिल संयुगांचे साध्या संयुगांमध्ये रूपांतर करण्यास मदत करते.

  • मातीचे कण एकत्र चिकटवून जमिनीची धूप रोखते.

  • यामध्ये नाइट्रोजन 0.5 %, फास्फोरस 0.25 % आणि पोटाश 0.5 % वापरले जाते.

Share

मातीचे उपचार आणि त्याचे फायदे जैविक कीटकनाशक मेटारिझियम अ‍ॅनिसॉप्लियाइ

07/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Soil treatment and its benefits with the biological insecticide METARHIZIUM ANISOPLIAE

  • मेट्राझियम अनीसोप्लिया एक अतिशय उपयुक्त जैविक नियंत्रण आहे.

  • हुमणी, वाळवी, नाकतोडे, हॉपर्स, लोकरी मावा, भुंगे आणि बीटल इत्यादीं सुमारे 300 प्रजाती विरूद्ध कीटकनाशक म्हणून याचा वापर केला जातो.

  • 1 किलो मेटारिझियम ॲनिसोप्लिआ / एकरी घ्या आणि हे 50 ते 100 किलो चांगले विघटित करुन एफवायएममध्ये मिसळा आणि ते एका मोकळ्या शेतात प्रसारित करा.

  • या बुरशीचे काही बीज पुरेसा ओलावा असलेल्या किडीच्या शरीरावर अंकुरतात.

  • ही बुरशी यजमान कीटकांचे (होस्ट सेलचे) शरीर खातो.

  • हे उभ्या पिकांमध्ये फवारणी म्हणूनदेखील वापरले जाऊ शकते.

  • त्याचा वापर करण्यापूर्वी शेतात आवश्यक आर्द्रता असणे फार महत्वाचे आहे.

Share

टमाटर के खेत में कैल्शियम की कमी दूर करने के लिए मिट्टी उपचार

05/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Soil treatment to overcome calcium deficiency in tomato field

  • कैल्शियम की कमी के कारण टमाटर की फसल को होने वाले नुकसान से बचाने के लिए बुआई के पहले ही प्रबंधन के उपाय किये जाने चाहिए। 

  • इसके लिए रोपाई के 15 दिन पहले मुख्य खेत में अच्छे से पकी हुई या सड़ी हुई गोबर की खाद का उपयोग करें।

  • इसके पश्चात रोपाई के पहले कैल्शियम नाइट्रेट @ 10 किलो/एकड़ की दर से खेत में मिलाएँ।

  • कैल्शियम की कमी के लक्षण दिखाई देने पर कैल्शियम EDTA @ 150 ग्राम/एकड़ की दर से दो बार छिड़काव करें।

कृषि क्षेत्र एवं किसानों से सम्बंधित ऐसी ही महत्वपूर्ण जानकारियों के लिए ग्रामोफ़ोन के लेख प्रतिदिन जरूर पढ़ें और शेयर करना ना भूलें।

Share

बेमिसाल मजबूती वाले HyTarp तिरपाल की विशेषताएं

04/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Features of Gramophone HyTarp Tarpaulin

  • यह तिरपाल पूरी तरह से वर्जिन प्लास्टिक से बनी है और इसमें मिट्टी या फिलर का कंटेंट नहीं है।

  • इस तिरपाल की मोटाई 200 GSM होने के साथ ये 3 लेयर बनी की है जिसकी वजह से तिरपाल काफी मजबूत और टिकाऊ है।

  • ये तिरपाल UV ट्रीटेड भी है जीसकी वजह से कड़ी धूप, ठंढ और बारीश में भी ये तिरपाल लंबे समय तक चलती है।

  • ये तिरपाल एक साईड से आर्मी ग्रीन और दूसरे साईड से ब्लैक कलर की है।

  • इस तिरपाल मे चारों बाजू में विशिष्ट अंतर छोड के अल्युमिनियम के आय लेट्स दिये गए हैं जो तिरपाल को रस्सी से बाँधने मे काम आयेंगे।

  • यह तिरपाल सभी रेग्युलर साईज 11×15, 15×18, 21×30, 24×36, 30×30 में उपलब्ध है।

कृषि क्षेत्र एवं किसानों से सम्बंधित ऐसी ही महत्वपूर्ण जानकारियों के लिए ग्रामोफ़ोन के लेख प्रतिदिन जरूर पढ़ें और शेयर करना ना भूलें।

Share

लसूण पिकाच्या लागवडीसाठी शेताची तयारी?

03/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Field preparation for garlic cultivation

लसूण पिकाच्या लागवडीसाठी पाण्याचा योग्य निचरा होणारी चिकणमाती माती चांगली असते. जड जमिनीमध्ये त्याचे कंद हे विकसित होत नाहीत. पहिली नांगरणी ही माती पलटणाऱ्या नांगराने करावी, त्यानंतर शेणखत 5 टन + स्पीड कंपोस्ट 4 किलो प्रति एकर शेतात समप्रमाणात शिंपडा आणि हैरो च्या सहाय्याने 2 ते 3 वेळा नांगरणी करा. शेतातील इतर अवांछित पिकांचे अवशेष काढून टाका, जर जमिनीत ओलावा कमी असेल तर प्रथम नांगरट करा, नंतर शेत तयार करा आणि शेवटी पॅट चालवून शेताची पातळी करा.

पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन – पीक पेरणीच्या वेळी  एसएसपी 50 किलोग्रॅम + डीएपी 30 किलोग्रॅम + यूरिया 20 किलोग्रॅम + पोटाश 40 किलोग्रॅम  + राइजोकेयर (ट्राइकोडर्मा विराइड1.0% डब्ल्यूपी) 500 ग्रॅम +  टीबी 3 (नाइट्रोजन स्थिरीकरण, फास्फेट घुलनशील आणि पोटेशियम गतिशील जैव उर्वरक संघ) 3 किलोग्रॅम +   

 ताबा जी (जिंक घोलक बैक्टीरिया) 4 किलोग्रॅम +  मैक्स रूट (ह्यूमिक एसिड + पोटेशियम + फुलविक एसिड) 500 ग्रॅम + ट्राई-कॉट मैक्स (जैविक कार्बन 3%, हुमिक, फुलविक, जैविक पोषक तत्वांचे एक मिश्रण) 4 किलोग्रॅम + बवे कर्ब (बवेरिया बेसियाना) 500 ग्रॅम एकत्र मिसळून शेतात प्रति एकर या प्रमाणे समप्रमाणात शिंपडावे.

Share

कांद्याच्या रोपवाटिकेत बुरशीजन्य आजाराचे नियंत्रण

02/10/2025 पर प्रकाशित किया गया
Fungus-borne disease control in onion nursery

  • खरीप हंगामात पावसामुळे जास्त आर्द्रता आणि मध्यम तापमान हे बुरशीजन्य आजाराच्या विकासाचे मुख्य घटक आहेत.

  • कांद्याची रोपवाटिकेत मर रोग, मूळकूज, स्टेम रॉट, पाने पिवळी पडणे इत्यादी रोगांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो.

  • या रोगांमध्ये रोगजनक प्रथम वनस्पतीच्या कॉलर भागांंवर हल्ला करतो.

  • शेवटी, कॉलर भाग आणि मुळे कलंकित होतात, ज्यामुळे झाडे कोसळतात आणि मरतात.

  • बुरशीजन्य रोग रोखण्यासाठी पेरणीच्या वेळी निरोगी बियाणे निवडावे.

  • कार्बेन्डाझिम 12% + मॅन्कोझेब 63% 30 ग्रॅम / पंप किंवा थायोफिनेट मेथाईल 70% डब्ल्यू / डब्ल्यू, 50 ग्रॅम / पंप किंवा मॅन्कोझेब 64% + मेटॅलॅक्साइल 8% डब्ल्यू.पी. 60 ग्रॅम / पंप दराने फवारणी करावी.

Share