- राइज़ोबियम, एक जीवाणू जो मूग पिकाच्या मुळांच्या, मुळांमध्ये आढळतो. जो वातावरणीय नायट्रोजन स्थिर करतो आणि पीक उत्पन्न वाढवितो.
- राइज़ोबियम संस्कृतीच्या वापरामुळे डाळी पिकाच्या मुळांमध्ये गाठी तयार होतात त्यामुळे मुग, हरभरा, अरहर आणि उडीद यांचे उत्पादन 20-30 टक्क्यांनी वाढते आणि सोयाबीनचे उत्पादन 50-60 टक्क्यांनी वाढ होते.
- राइज़ोबियम संस्कृतीचा वापर जमिनीत प्रतिहेक्टरी सुमारे 30-40 किलो प्रती हेक्टर नायट्रोजन वाढवते.
- प्रति किलो बियाणे 5 ते 10 ग्रॅम दराने राइज़ोबियम संस्कृती पेरणीसाठी 50 किलो शेण 1 किलो / एकर दराने मिसळून बियाणे उपचार आणि मातीच्या उपचारासाठी केले जाते.
- डाळीच्या पिकाच्या मुळांमध्ये असलेल्या राइज़ोबियम बॅक्टेरियांनी जमा केलेल्या नायट्रोजनचा वापर पुढील पिकांमध्ये केला जातो, ज्यामुळे पिकांमध्ये कमी खत घालण्याची देखील आवश्यकता असते.
सोयाबीन पिकांमध्ये राईझोबियम कल्चरचे महत्त्व
- सोयाबीनच्या मुळांमध्ये आढळणारा एक जीवाणू रिझोबियम वातावरणातील नायट्रोजन स्थिर करून पिकांच्या उत्पन्नास वाढवतो. परंतु, आज जमिनीत अवांछित घटकांचे प्रमाण इतके वाढले आहे की, सोयाबीन पिकांमधील राईझोबियमचे जीवाणू त्यांच्या क्षमतेत कार्य करण्यास असमर्थ आहेत.
- म्हणून, राईझोबियम कल्चर वापरुन सोयाबीन पिकांच्या मुळांमध्ये वेगवान गाठी तयार होतात आणि सोयाबीनचे उत्पादन 50-60% वाढवते.
- राईझोबियम कल्चर चा वापर केल्यामुळे प्रति एकर मातीत सुमारे 12-16 किलो नत्र वाढवते.
- राईझोबियम कल्चर बियाण्यांवरील उपचारासाठी प्रति किलो बियाणे 5 ग्रॅम आणि मातीच्या उपचारासाठी पेरणीपूर्वी प्रति 50 किलो कुजलेल्या शेणामध्ये (एफ.वाय.एम.) 1 किलो कल्चर जोडून केली जाते.
- डाळीच्या मुळांमध्ये असलेल्या राईझोबियम बॅक्टेरियांनी साठवलेल्या नायट्रोजनचा वापर पुढील पिकांमध्ये होतो, ज्याला कमी खत लागते.
रायझोबियम कल्चरने बीज प्रक्रिया कशी करावी
- 1 लिटर पाण्यात 250 ग्रॅम गूळ घाला आणि सुमारे 15 मिनिटे गरम करा आणि एकत्र मिसळा.
- द्रावण थंड झाल्यावर त्यामध्ये 3 पॅकेट (600 ग्रॅम) रायझोबियम कल्चर घाला आणि लाकडी दांड्याने हळू हलवा.
- हे द्रावण हळूहळू बियाण्यावर शिंपडा, जेणेकरून द्रावणाचे थर सर्व बियाण्यांना चिकटले जावे. हे 10 किलो बियाण्यांसाठी पुरेसे आहे.
- आपल्या हातात हातमोजे घाला आणि बिया चांगल्या मिसळून त्यास अंधुक ठिकाणी सुकवा आणि बिया एकत्र चिकटत नाहीत याची खात्री करा.
- उपचार केलेेले बियाणे लवकरच पेरावे.
Advantage of rhizobium culture in crops
रायझोबियम कल्चरपासून पिकाला होणारे लाभ
- रायझोबियम कल्चर रोपातील निरोगी गाठी वाढण्यास मदत करते. त्यामुळे जमिनीतील नायट्रोजनचे प्रमाण वाढते.
- रायझोबियम कल्चरच्या वापराने पिकाच्या कालावधीत नायट्रोजनचे सुमारे 15 ते 20 किलोग्रॅम प्रति एकर या प्रमाणात स्थिरीकरण होते.
- हे जिवाणू रोपे ज्याचा थेट वापर करू शकत नाहीत तो वातावरणातील नायट्रोजन शोषून त्याला अमोनियममध्ये (NH4 +) परिवर्तित करतात. त्याचा वापर रोपे करू शकतात.
- या जिवाणूंच्या वापरामुळे पिकाचे उत्पादन सुमारे 10 ते 15% वाढवता येते.
खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.
ShareUse of Nitrogen fixing bacteria
नत्रस्थिरीकारी जीवाणु हे वातावरणातील नायट्रोजनला वंनस्पतींकडून ज्याचा उपयोग केला जातो त्या स्थिर नायट्रोजनमध्ये (अकार्बनिक यौगिक नायट्रोजनमध्ये) परावर्तीत करू शकणारे उपयुक्त जीवाणु असतात. रायझोव्हियम, एझोस्पिरीलियम, एझोटोबॅक्टर इत्यादि नवस्थितिकारी जिवाणूंचा शेतकरी कल्चरच्या स्वरुपात वापर करतात. बीजसंस्करण करताना त्यांचा एक किलो बियाण्यासाठी 5 ग्राम एवढ्या मात्रेत वापर करावा किंवा शेणखतात एकरी 2 किलो एवढ्या मात्रेत मिसळून द्यावे.
पोस्टला पसंती दर्शवण्यासाठी खाली दिलेले लाईक बटन दाबा आणि शेअर बटन दाबून इतर शेतकर्यांशी माहितीचे आदानप्रदान करा.
Share