Nutrient Management in Wheat

गव्हाच्या पिकासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन

गव्हाच्या पिकासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन:- गव्हाच्या पिकासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन अत्यंत महत्वाचे असते. मातीतील पोषक तत्वांबाबत माहिती मिळवण्यासाठी मृदा परीक्षण आवश्यक असते. मृदा परीक्षणाच्या आधारे पोषक तत्वांच्या व्यवस्थापनासाठी रणनीती बनवली जाते –

  • उत्तम प्रतीचे शेणखत किंवा कम्पोस्ट खत 15-20 टन/हे. या प्रमाणात दर 2 वर्षांनी मातीत मिसळावे.
  • शेणखत घातल्याने मातीची संरचना सुधारते आणि उत्पादन वाढते.
  • गव्हाच्या पिकासाठी 88  कि.ग्रॅ. यूरिया, 160 कि.ग्रॅ, सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि 40 कि.ग्रॅ. म्युरेट ऑफ़ पोटाश प्रति एकर या प्रमाणात वापरावे.
  • युरियाचा वापर तीन भागात पुढीलप्रमाणे करावा:
    1.)  44  कि.ग्रॅ. यूरियाची मात्रा पेरणीच्या वेळी द्यावी.
    2.) उरलेल्यापैकी 22 कि. ग्रॅ. पहिल्या सिंचनापूर्वी द्यावी.
    3.) उरलेली 22 कि. ग्रॅ. दुसर्‍या सिंचनाच्या वेळी द्यावी.
  • सिंचन अंशता असल्यास आणि जास्तीत जास्त दोन वेळा सिंचन होणार असल्यास यूरिया @ 175, सुपर सिंगल फॉस्फेट@ 250 आणि म्युरेट ऑफ़ पोटाश @ 35-40 कि. ग्रॅ प्रति हेक्टर द्यावे.
    सिंचन उपलब्ध नसल्यास नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटाशची पूर्ण मात्र द्यावी.
  • गव्हाची पेरणी मध्य डिसेंबरमध्ये करणार असल्यास नत्राची मात्रा 25 टक्के घटवावी.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Phosphorus Deficiency in Cotton

कापसातील फॉस्फरसचा अभाव:-

फॉस्फरसचा अभाव असलेल्या झाडांच्या पानांचा आकार लहान आणि रंग गडद हिरवा असतो. अभावाची लक्षणे सर्वप्रथम कापसाच्या झाडाच्या खालील बाजूच्या किंवा जुन्या पानांवर दिसतात. पानांचा हिरवा रंग जास्त गडद होतो. त्यामुळे फॉस्फरसचा अभाव जाणवतो. फॉस्फरसचा तीव्र अभाव फक्त रोपांना खुरटूनच टाकत नाही तर दुय्यम फांद्या आणि बोंडांची संख्याही त्यामुळे कमी होते. फॉस्फरसचा अभावाने फुले उमलण्यात, फलधारणेत आणि परिपक्वतेत उशीर होतो. लहान पाने जास्त गडद हिरवी दिसतात. जुन्या पानांचा आकार लहान होतो आणि त्यांच्यात जांभळे आणि लाल रंगद्रव्य विकसित होते.

उपाय :- 12:61:00 किंवा 00:52:34  @100 ग्रॅम प्रति पम्प फवारावे.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Nitrogen deficiency in Cotton

कापसाच्या शेतातील नायट्रोजनचा अभाव:-

नायट्रोजनच्या अभावाने पाने पिवळट हिरव्या रंगाची होतात आणि पानांचा आकार देखील लहान होतो. ही कापसाच्या शेतातील नायट्रोजनच्या अभावाचे सर्वात मुख्य लक्षणे आहेत.  कोशिकांचा एंथोकायनिन नावाच्या लाल रंगद्रव्याच्या विकासाबरोबरच समन्वय तुटतो.  नायट्रोजनचा अभाव असलेल्या झाडाचा वानस्पतिक विकास देखील कमी होतो आणि झाड खुरटते.

नियंत्रण:- 19:19:19 @100 ग्रॅम प्रति पम्प फवारावे.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Nutrient management in sponge gourd and ridge gourd

घोसाळी आणि दोडक्यातील पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन:-

  • शेताची मशागत करताना 20-25 टन प्रति हेक्टर शेणखत वापरावे.
  • 75 किलोग्रॅम यूरिया 200 किलोग्रॅम सिंगल सुपर फास्फेट आणि 80 किलोग्रॅम म्यूरेट ऑफ़ पोटाश शेवटच्या नांगरणीच्या वेळी द्यावे.
  • उठलेल्या 75 किलोग्रॅम यूरियाची अर्धी मात्रा रोपांना 8-10 पाने फुटल्यावर आणि उरलेली अर्धी मात्रा फुलोरा येण्याच्या वेळी द्यावी.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Nutrient Management in Sponge Gourd

घोसाळ्यासाठी पोषक तत्वांचे व्यवस्थापन:-

  • शेताची मशागत करताना 20-25 टन प्रति हेक्टर या मात्रेत शेणखत वापरावे.
  • मध्य भारतात सामान्यता 75 कि.ग्रॅ. यूरिया, 200 कि.ग्रॅ. सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि 80 कि.ग्रॅ. म्युरेट ऑफ़ पोटाश शेवटच्या नांगरणीच्या वेळी घालावे.
  • उरलेली 75 कि.ग्रॅ. यूरियापैकी अर्धी मात्रा बेलाला 8-10 पाने फुटल्यावर आणि उरलेली अर्धी मात्रा फुले येण्याच्या वेळी द्यावी.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Importance of Magnesium in Plants

रोपांसाठी मॅग्नीशियमचे महत्त्व

मॅग्नीशियम (Mg), कॅल्शियम आणि सल्फर प्रमाणे रोपांच्या सामान्य, निरोगी विकासासाठी आवश्यक तीन दुय्यम पोषक तत्वांपैकी एक तत्व आहे. या तत्वांसाठी दुय्यम हा शब्द वापरला जात असला तरी तो त्याच्या महत्वाच्या संदर्भात नव्हे तर केवळ मात्रेपुरता वापरला जातो. दुय्यम पोषक तत्वाचा अभाव इतर तीन प्राथमिक पोषक तत्वांपैकी (नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम) कोणत्याही एका किंवा सूक्ष्म पोषक तत्वांच्या (लोह, मॅगनीज, बोरान, जस्त, तांबे आणि मोलिब्डेनम) यांच्या अभावाप्रमाणे रोपाच्या वाढीस हानिकारक असतो. त्याशिवाय काही प्रजातींमध्ये मॅग्नीशियमची ऊतक एकाग्रता फॉस्फरसच्या तुलनेत प्राथमिक पोषक तत्वाप्रमाणे असते.

मॅग्नीशियमचे कार्य

रोपाच्या कोशिकातिल अनेक एंझाइम्सचे कार्य एनआयटी चालण्यासाठी मॅग्नीशियम आवश्यक असते. परंतु, मॅग्नीशियमची सर्वात महत्वपूर्ण भूमिका क्लोरोफिल अणुच्या केंद्रीय परमाणुच्या रूपात असते. क्लोरोफिल हे वर्णक रोपांना त्यांचा हिरवा रंग मिळवून देते आणि प्रकाश संश्लेषणाची प्रक्रिया करते. ते अनेक रोपांच्या विकासासाठी आवश्यक एंझाइम्सना सक्रिय होण्यात सहाय्य करते आणि प्रोटीन संश्लेषणातही त्याचे योगदान असते.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Role of Potassium In Plant Growth

रोपांच्या वाढीत पोटॅशियमची भूमिका

पोटॅशियम (K) अनिवार्यपणे झाडांच्या शारीरिक प्रक्रियांमध्ये प्रमुख भूमिका बजावते. त्यामुळे रोपांच्या योग्य वाढीसाठी आणि प्रजननासाठी पोटॅशियम अत्यावश्यक आहे. जेठावर रोपांना आवश्यक पोषक तत्वांचा संबंध आहे तेथवर नायट्रोजननंतर पोटॅशियम महत्वपूर्ण मानले जाते. रोपाच्या अनेक जैविक आणि रासायनिक प्रक्रियांमध्ये त्याचे योगदान असल्याने त्याला “गुणवत्ता पोषक तत्व” असेही म्हणतात. रोपांमध्ये पोटॅशियम पुढील भूमिका बजावते:-

प्रकाश संश्लेषणात पोटॅशियम स्टोमेटाच्या उघडण्या-बंद होण्याला नियंत्रित करते आणि त्याद्वारे CO2 ग्रहण नियंत्रित करते.

पोटॅशियम एंझाइम्सच्या क्रियेला सक्रिय करते आणि अ‍ॅडेनोसिन ट्रायफॉस्फेट (एटीपी)च्या निर्मितीसाठी आवश्यक असते. एटीपी रोपाच्या उतींमध्ये होणार्‍या अनेक रासायनिक प्रक्रियांमध्ये महत्वाचा ऊर्जा स्रोत असते.

रोपांमधील पाण्याच्या व्यवस्थापनात (वाष्प-नियमन) पोटॅशियम प्रमुख भूमिका निभवते. पोटॅशियमच्या माध्यमातून रोपे मुळातून पाणी शोषतात आणि स्टोमेटामुळे पाण्याची हानी प्रभावित होते.

शुष्क प्रतिरोध वाढवण्यासाठी पोटॅशियम उपयुक्त असते.

रोपात प्रोटीन आणि स्टार्च संश्लेषणासाथी पोटॅशियमची आवश्यकता असते. प्रोटीन संश्लेषणाच्या जवळपास प्रत्येक चरणात पोटॅशियम आवश्यक असते. स्टार्च संश्लेषण प्रक्रियेला जबाबदार एंझाइम पोटॅशियमद्वारा सक्रिय होते.

एंझाइम्सचे सक्रियण – रोपातील वाढीशी संबंधित अनेक एंझाइम्सच्या सक्रियणात पोटॅशियम महत्वपूर्ण भूमिका बजावते.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share

Role of Phosphorus in Plants

रोपात फॉस्फरसची भूमिका

सर्व जीवांसाठी फॉस्फरस (P) आवश्यक असतो. रोपांच्या नैसर्गिक विकास आणि परिपक्वतेसाठी फॉस्फरस लागतो. फॉस्फरस रोपांमध्ये प्रकाश संश्लेषण, श्वसन, ऊर्जा साठवण आणि हस्तांतरण, कोशिका विभाजन, कोशिका विकास आणि इतर अनेक प्रक्रियात भूमिका बजावतो. फॉस्फरस हा सर्व जीवितांचे आनुवांशिक “स्मृति एकक” असलेल्या डीएनए चा महत्वपूर्ण घटक असतो. फॉस्फरस रोपांचे “ऊर्जा एकक” असलेल्या एटीपीचा महत्वपूर्ण घटक असतो. अशाप्रकारे सर्व वनस्पतींच्या निरोगीपणा आणि शक्तीसाठी फॉस्फरस आवश्यक असतो. वाढीचे पुढील घटक फॉस्फरसशी संबंधित असतात:

  • मुळांच्या विकासास चालना देणे
  • खोड आणि फांद्यांची शक्ती वाढवणे
  • चांगला फुलोरा आणि बीज उत्पादन
  • पिकाची अधिक समान आणि लवकर परिपक्वता
  • द्विदलांमध्ये नायट्रोजन स्थिरीकरण क्षमता वाढवणे
  • पिकाच्या गुणवत्तेत सुधारणा
  • रोपांमधिल रोग प्रतिकार शक्तीत वाढ
  • संपूर्ण जीवनचक्राच्या दरम्यान विकासात मदत

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Share