- मिरचीची रोपे लावण्यापूर्वी सर्वप्रथम खोल नांगरणी करुन शेतात माती फिरणार्या नांगराची शेती करावी. असे केल्याने जमिनीत हानीकारक कीटक, त्यांची अंडी, किडीचा प्युपा स्टेज आणि बुरशीचे बीजाणू नष्ट होतात.
- हेरो किंवा नेटिव्ह नांगर घालून शेतात नांगरणीनंतर 3 ते 4 वेळा शेताची समतल करावी. अंतिम नांगरणीनंतर ग्रामोफोन ‘मिरची समृध्दी किट’ ची मात्रा 5.3 किलोग्रॅम शेणखत 100 किलोग्रॅम मिसळून प्रती एकरी दराने द्यावी व नंतर हलक्या पाण्याने शेती करावी.
- ही ‘मिरची समृध्दी किट’ आपल्या मिरची पिकाची संरक्षक कवच बनेल. या किटमध्ये आपल्याला मिरची पिकासाठी आवश्यक असलेल्या सर्व गोष्टी मिळतील. या किटमध्ये बरीच उत्पादने संलग्न आहेत.
- ‘मिरची समृध्दी किट’ मध्ये चार प्रकारचे बॅक्टेरियाचे नायट्रोजन फिक्सेशन बॅक्टेरिया, पी.एस.बी. आणि के.एम.बी.झिंक बॅक्टेरिया अघुलनशील जस्त विरघळवून वनस्पतींसाठी उपलब्ध करतात. वनस्पतींच्या वाढीसाठी हे सर्वात महत्त्वाचे सूक्ष्म पोषक घटक आहेत.
- मिरची समृद्धी किट माती आणि बियाण्यांमध्ये उद्भवणार्या रोगजनकांचा नाश करते, फुले, फळे, पाने इत्यादींच्या वाढीस मदत करते. तसेच पांढर्या मुळांच्या वाढीस मदत करते.
मिरचीची लागवड करण्याची पद्धत आणि लावणीच्या वेळी खत व्यवस्थापन
- शेतात खोल नांगरणी करुन व हॅरो किंवा नेटिव्ह नांगर घालून 3-4 वेळा नांगरणी करावी. असे केल्याने जमिनीत हानीकारक कीटक, त्यांची अंडी, प्यूपा, बुरशीचे बीजाणू नष्ट होतील. त्यानंतर प्लॉट तयार केले पाहिजेत.
- अंतिम नांगरणीनंतर ग्रामोफोनद्वारा प्रकाशित 3 किलो प्रमाणात मिरची समृध्दी किट घालावे व शेवटच्या नांगरणीच्या / पेरणीच्या वेळी एकरी दर 5 टन शेणखत मिसळावे, त्यानंतर हलके सिंचन द्यावे.
- मिरचीची रोपे पेरणीनंतर 30 ते 40 दिवसानंतर लावणीसाठी तयार असतात. मिरचीची लागवड जून ते मध्य जुलै दरम्यान करावी.
- लावणी करण्यापूर्वी रोपवाटिकेत व शेतात हलके सिंचन करावे, असे केल्याने झाडाची मुळे फुटत नाहीत, वाढ चांगली होते व वनस्पतींची सहजपणे लागवड होते.
- रोपवाटिकेपासून वनस्पती काढून टाकल्यानंतर ते थेट उन्हात ठेवू नये.
- मुळांच्या चांगल्या वाढीसाठी, प्रति लिटर 5 ग्रॅम मायकोरिझाच्या दराने एक लिटर पाण्यात द्रावण तयार करा. यानंतर, मिरची वनस्पतींची मुळे 10 मिनिटांसाठी द्रावणात बुडविली पाहिजेत. ही प्रक्रिया अवलंबल्यानंतरच शेतात रोपे लावा, म्हणजेच मिरचीची रोपे शेतात निरोगी राहतील.
- मिरचीच्या रोपांची लागवड करण्यापासून ते रेषांपर्यंतचे अंतर 60 सेमी आणि वनस्पती ते रोपाचे अंतर 45 सेमी असणे आवश्यक आहे. लावणी झाल्यावर लगेच शेतात हलके पाणी द्यावे.
- मिरचीची लागवड करताना 45 किलो युरिया, 200 किलो एस.एस.पी. आणि 50 किलो एम.ओ.पी. मूलभूत डोस म्हणून प्रत्येक एकरी दराने खत शेतात पसरवावे.
मिरची पिकांमध्ये पानांवरील जिवाणूजन्य डाग रोगाची लक्षणे
- पहिले लक्षण नवीन पानांवर लहान पिवळसर-हिरवे डाग दिसतात आणि ही पाने विकृत आणि गुंडाळली जातात.
- नंतर पानांवर लहान गोलाकार किंवा अनियमित, गडद तपकिरी किंवा काळे गुळगुळीत डाग दिसतात. हे स्पॉट्स आकारात वाढू लागताच मध्यम भाग हलका होतो आणि बाह्य भाग अधिक गडद होतो.
- शेवटी हे स्पॉट्स छिद्रांमध्ये बदलतात कारण पानांचा मध्य भाग कोरडा होतो आणि फुटतो.
- गंभीर संसर्गामध्ये, प्रभावित पाने अकाली पडतात.
- फळांवर गोल, फुगवटा, पिवळ्या कडा असलेले बुडलेले स्पॉट तयार होतात.
मिरची पिकांमध्ये एफिड (मावा) किडीची ओळख व प्रतिबंध
- मावा लहान कोमल शरीराचे कीटक असतात. जे पिवळे, तपकिरी किंवा काळ्या रंगाचे असू शकतात.
- ते सहसा लहान पाने आणि कोंबांच्या कोप-यात क्लस्टर तयार करून वनस्पतींपासून रस शोषतात आणि चिकट स्त्राव सोडतात, ज्यामुळे बुरशीजन्य रोग होण्याची शक्यता वाढते.
- गंभीर संसर्गामुळे पाने व फांद्या कोरडे किंवा पिवळसर होऊ शकतात.
- मावा कीटक टाळण्यासाठी थायोमेथोक्सोम 25 डब्ल्यू.जी. 100 ग्रॅम किंवा इमिडाक्लोप्रिड 17.8% एस.एल. 80 मिली प्रति 200 एकर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.
- बवेरिया बेसियाना 250 ग्रॅम प्रति एकर सेंद्रीय पद्धतीने वापरा किंवा वरील कीटकनाशकांसह मिश्रित देखील वापरले जाऊ शकते.
नर्सरीमध्ये मिरचीची पेरणी कशी करावी?
नर्सरीमध्ये मिरची बियाणे पेरताना काही गोष्टी लक्षात ठेवणे फार महत्वाचे आहे. यामुळे नर्सरीमध्ये चांगली रोपे तयार होतात.
- मिरची लागवड तयार करण्यासाठी प्रथम 3 x 1.25 मीटर आकाराच्या बेडमध्ये (वाफ्यामध्ये) बियांची पेरणी करावी.
- हे बेड जमिनीपासून 8-10 सेमी उंच असावेत, जेणेकरून पाणी साठल्यामुळे बियाणे आणि वनस्पती खराब होणार नाहीत.
- 750 ग्रॅम डी.ए.पी.,100 ग्रॅम इन्करील (सीवेईड, अमिनो ॲसिडस्, ह्यूमिक ॲसिड आणि मायकोरिझा) आणि 250 ग्रॅम ट्रायकोडर्मा विरिडी प्रति चौरस मीटर प्रमाणे १५० किलो शेणखतामध्ये मिसळून मातीमध्ये टाकावे, जेणेकरून रोपांची चांगली वाढ होईल आणि मातीची रचना चांगली होईल आणि मातीपासून होणार्या हानिकारक बुरशीजन्य आजारांपासून देखील संरक्षण मिळेल.
- नर्सरीमध्ये एक एकर क्षेत्रासाठी 60-80 ग्राम बियाणे आवश्यक आहे. .
- बेडमध्ये 5 सें.मी. अंतरावर 0.5-1 सें.मी. खोल नाले बनवून बियाणांची पेरणी करुन घ्या.
- पेरणीनंतर आवश्यकतेनुसार सिंचन करणे सुरू ठेवा.
मिरची रोपवाटिकेची लागवड करण्यासाठी स्थान कसे निवडावे?
मिरची रोपवाटिकेच्या लागवडीची जागा निवडत असताना, काही गोष्टी डोळ्यासमोर ठेवून आपण त्या पिकांपासून चांगले उत्पादन मिळवू शकतो.
- जमीन सुपीक, चिकणमाती, तणमुक्त असावी आणि चांगली निचरा करणारी असावी.
- अम्लीय किंवा क्षारीय जमीन निवडू नका.
- नर्सरी जवळ फार मोठी झाडे नसावीत.
- नर्सरीमध्ये बराच काळ सूर्यप्रकाश असावा.
- नर्सरीमध्ये सिंचनाची सुविधा असावी.
- निवडलेले क्षेत्र उंचावर असावे, जेणेकरून पाणी टिकणार नाही.
- एकाच ठिकाणी नर्सरी वारंवार तयार करू नका.
मिरचीच्या उत्तम वाणांबद्दल जाणून घ्या
- हायवेग सानिया: मिरची हे वाण जीवाणूजन्य मर रोग आणि मोज़ेक विषाणूं ला प्रतिरोधक आहे आणि त्याची प्रथम तोडणी 50-55 दिवसांत केली जाते. ही वाण जास्त तिखट तसेच चमकदार, हिरवे आणि पिवळसर आहे. त्यांच्या फळांची लांबी 13-15 सेंमी, जाडी 1.7 सेमी आणि वजन सुमारे 14 ग्रॅम आहे.
- मायको नवतेज (एम.एच.सी.पी- 319): ही पांढरी भुरी आणि दुष्काळ सहन करणारी जात आहे. ही संकरित वाण मध्यम ते उच्च तिखट आहे ज्याची लांब साठवण क्षमता आहे. मिरचीची लांबी 8-10 सें.मी. आहे.
- मायको 456: या वाणाची मिरची जास्त तिखट असते आणि फळाची लांबी ८-१० सेंटिमीटर असते.
- हायवेग सोनल: मिरचीची लांबी 14 सेमी असते आणि मध्यम तिखटपणा असतो, जी सुक्या मिरचीसाठी चांगली आहे.
- सिजेंटा एच.पी.एच -12: यात बियाण्यांचे प्रमाण जास्त आहे आणि तिखटपणा जास्त आहे. त्याची झाडे आणि फांद्या मजबूत असून झुडुपासारखी आहेत.
- ननहेम्स US- 1003: फिकट हिरव्या फळांसह मध्यम लांबीची वनस्पती आहे. ज्याचे फळ चांगल्या प्रतीचे आहे.
- ननहेम्स US- 720: गडद हिरवी मिरची आहे. जी मध्यम तिखट आहे.
- ननहेम्स इन्दु: ही वाण मोज़ेक विषाणू आणि रोगास प्रतिरोधक आहे आणि त्यात
चांगली साठवण क्षमता आहे. - स्टारफिल्ड जिनी: ही वाण विषाणूंपासून सहनशील आहे.
- वी.एन.आर चरमी (G-303): ही वाण हलकी हिरवी आहे. मध्यम तिखट आणि मिरचीची लांबी 14 सेमी असून 55-60 दिवसांत त्याची प्रथम तोडणी केली जाते.
- स्टारफिल्ड रोमी- 21: व्हायरस सहनशील आणि अधिक उत्पादन देते. लाल मिरचीसाठी उत्तम प्रकार आहे.
मिरची नर्सरीमध्ये मातीच्या उपचारांचे फायदे जाणून घ्या
- बरेच कीटक आणि मातीमुळे होणार्या रोगांचे घटक मातीत आढळतात, ज्यामुळे विविध प्रकारे पिकांचे नुकसान होते. प्रामुख्याने वाळवी, हुमणी, कटवर्म, नेमाटोड इत्यादी मातींच्या उपचारामुळे नष्ट होऊ शकतात.
- बुरशी / जीवाणूजन्य रोगांचे घटक देखील जमिनीत आढळतात. जे अनुकूल परिस्थितीत रोपांंच्या विविध टप्प्यात संक्रमित होतात आणि पीक उत्पादनास हानी पोहचवतात.
- माती उपचार केल्यामुळे मिरचीच्या वनस्पतीचा संपूर्ण विकास, पौष्टिक वाढ आणि गुणवत्तापूर्ण दर्जेदार उत्पादन प्राप्त होते.
- मातीची रचना सुधारण्याबरोबरच रोग आणि कीटकांचा हल्ला देखील कमी होतो.
- कीटक आणि रोगांच्या संरक्षणानंतर, कृषी संरक्षण रसायने उपचारांद्वारे अधिक वापरली जातात, जास्त खर्चाचा परिणाम म्हणून उत्पादन खर्च वाढतो.
मिरचीच्या प्रगत जातींचे ज्ञान
हायवेग सानिया
- मिरची चे हे वाण जिवाणूजन्य मर रोग आणि मोसॅक व्हायरस साठी माध्यम प्रतिकारक्षम आहे.
- या प्रकारात फळांची लांबी 13-15 सेमी, जाडी 1.7 सेमी आणि चमकदार हिरव्या-पिवळ्या रंगाचे असून ते 14 ग्रॅम वजनाचे असते.
- या जातीची प्रथम तोडणी 50-55 दिवसांत होते.
मायको नवतेज (एम एच सी पी-319):
- ही पावडर पांढरी भुरी आणि दुष्काळासाठी सहनशील आहे.
- हे हायब्रीड वाण माध्यम ते जास्त तिखट साठी प्रसिद्ध आहे आणि याची साठवणूक क्षमता जास्त आहे.
मिरची महोत्सव: आता संपूर्ण देश निमार च्या मिरचीची चव घेईल. ही शेतकऱ्यांसाठी उत्तम संधी आहे
निमार येथील मिरचीची तिखट चव मध्यप्रदेशच्या रहिवाशांमध्ये आधीच प्रसिद्ध आहे. आणि आता ही प्रसिद्धी सर्व देशभर पसरणार आहे. ही ओळख आता कदाचित सगळ्या जगात जाईल. हे आता येणाऱ्या मिरची महोत्सवामुळे घडेल. हा मिरची महोत्सव दिनांक २९ फेब्रुवारी ते १ मार्च या काळात कसरावद, मध्य प्रदेश येथे होईल. याला स्थानिक भाषेत मिर्च महोत्सव असे नाव आहे. हा दोन दिवसांचा राज्य स्तरीय उत्सव निमार च्या मिरचीला देशात आणि जगात प्रसिद्ध करण्याच्या प्रमुख उद्देशाने मध्यप्रदेश सरकार आयोजित करत आहे.
या उत्सवामुळे या विभागात मिरचीची शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांचा सर्वात जास्त फायदा होईल. यामुळे निमार आणि आसपासच्या प्रदेशात पिकवल्या जाणाऱ्या मिरचीचे ब्रॅण्डिंग होईल आणि त्यांना नवीन बाजारपेठा सर्व देशात आणि परदेशात उपलब्ध होतील.
या उत्सवात २५ हून अधिक कृषी शास्त्रज्ञ शेतकऱ्यांना मिरची उत्पादनंशी संबंधित अशी महत्त्वाची माहिती देतील. आमचा ग्रामोफोन येथे आपल्या सेवेत उपस्थित असेल. म्हणजे आपण आमच्या कृषी तज्ञांना देखील शेती विषयक कोणताही सल्ला किंवा सूचना याबद्दल विचारू शकाल.
Share