Tip of the day – पृष्ठ 57

मूग पिकामध्ये पर्ण सुरंगक किडीचे नियंत्रन

29/04/202229/04/2022

शेतकरी बंधूंनो, लीफ माइनर किटकांचे अर्भक किडे अतिशय लहान, पाय नसलेले, पिवळ्या रंगाचे असतात आणि प्रौढ कीटक हलक्या पिवळ्या रंगाचे असतात.
लीफ मायनर कीटकांच्या नुकसानीची लक्षणे प्रथम पानांवर दिसतात.
या किडीची अळी पानांच्या आत प्रवेश करते ते हिरवे पदार्थ खाऊन बोगदे बनवतात, त्यामुळे पानांवर पांढऱ्या रेषा दिसतात.
प्रभावित झाडावर कमी शेंगा लागतात त्यामुळे पाने अकाली होऊन गळतात.
झाडांची वाढ थांबते आणि झाडे लहान राहतात. या किडीच्या हल्ल्यामुळे वनस्पतींच्या प्रकाश संश्लेषणावरही परिणाम होतो.
या किटकांच्या नियंत्रणासाठी, एबामेक्टिन 1.9 % ईसी [अबासीन] 150 मिली स्पिनोसेड 45% एससी [ट्रेसर] 60 मिली सायनट्रानिलीप्रोल 10.26% ओडी [बेनेविया] 250 मिली प्रति एकर दराने फवारणी करावी.
जैविक नियंत्रण म्हणून, बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 500 ग्रॅम/एकर या दराने फवारणी करावी.

मूग पिकामध्ये पीत शिरा मोजेक व्हायरसचे प्रतिबंधात्मक उपाय

28/04/202228/04/2022

Yellow vein mosaic virus disease in moong bean

शेतकरी बंधूंनो, पीत शिरा मोजेक व्हायरस हा मुगातील मुख्य विषाणूजन्य रोग आहे.
याचा प्रसार पांढऱ्या माशीने होतो आणि यामुळे, 25-30% पर्यंत नुकसान दिसून येते.
या रोगाची लक्षणे वनस्पतीच्या सर्व अवस्थेत दिसून येतात.
त्यामुळे पाने पिवळी होऊन वक्र होतात आणि पानांच्या शिराही पिवळ्या पडतात.
पांढऱ्या माशीचे निवारण करण्यासाठी, एसिटामिप्रीड 20 % एसपी [नोवासेटा] 100 ग्रॅम डायफैनथीयुरॉन 50% डब्ल्यूपी [पेजर] 250 ग्रॅम पायरीप्रोक्सीफैन 10% + बॉयफैनथ्रिन 10% ईसी [प्रुडेंस] 250 मिली/एकर या दराने फवारणी करावी.
जैविक नियंत्रण म्हणून, बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 250 ग्रॅम/एकर या दराने उपयोग करावा.

मूग पिकामध्ये 25-30 दिवसांच्या अवस्थेत केली जाणारी आवश्यक कामे

27/04/2022

Necessary recommendations to be done in 25-30 days in late moong crop

शेतकरी बंधूंनो, ज्या भागात मुगाची उशिरा पेरणी झाली आहे, प्रामुख्याने पीक अजून 25-30 दिवसांच्या अवस्थेत आहे, यावेळी, कीटक आणि बुरशी रोगांचा प्रादुर्भाव आणि वाढ आणि विकासाशी संबंधित समस्या वारंवार दिसून येतात.
या सर्व समस्यांचे निवारण करण्यासाठी, मूग पिकामध्ये 25-30 दिवसात पीक व्यवस्थापन करणे अत्यंत आवश्यक आहे. यासाठी तुम्ही खालील शिफारशींचे पालन करा.
किटकांचा प्रादुर्भाव: किडीचा प्रादुर्भाव नियंत्रित करण्यासाठी, बायफैनथ्रिन 10% ईसी [मार्कर] 300 मिली/एकर बरोबर इमामेक्टिन बेंजोएट 5% एसजी [एमानोवा] 100 ग्रॅम/एकर या दराने फवारणी करावी.
जैविक नियंत्रण म्हणून बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 250 ग्रॅम/एकर या दराने फवारणी करावी.
बुरशीजन्य रोग:- बुरशीजन्य रोग टाळण्यासाठी, थायोफिनेट मिथाइल 70% डब्ल्यूपी [मिल्ड्यू विप] 300 ग्रॅम/एकर या दराने फवारणी करावी.
जैविक नियंत्रण म्हणून, स्यूडोमोनास फ्लोरोसेंस [मोनास कर्ब] 250 ग्रॅम/एकर या दराने उपयोग करावा.
मूग पिकाच्या फुलांच्या वाढीसाठी आणि विकासासाठी, होमोब्रेसिनोलाइड [डबल] 100 मिलि/एकर या दराने फवारणी करावी.

माती परिक्षणामध्ये ऑर्गेनिक कार्बन चे महत्त्व

26/04/202226/04/2022

Importance of organic carbon in soil testing

शेतकरी बंधूंनो, ऑर्गेनिक/कार्बनिक हे कार्बन जमिनीत बुरशी तयार होण्यास मदत करते ज्यामुळे जमिनीचे आरोग्य सुधारून जमिनीची सुपीकता टिकून राहते.
माती मध्ये त्याच्या अतिरेकीमुळे जमिनीची भौतिक आणि रासायनिक गुणवत्ता वाढते.
मातीची भौतिक गुणवत्ता जसे की, मातीची रचना, पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता इ. ऑर्गेनिक कार्बनमुळे वाढते.
याशिवाय अतिरिक्त पोषक तत्वांची उपलब्धता, स्थानांतरण आणि रूपांतरण आणि सूक्ष्मजीव पदार्थ आणि जीव यांच्या वाढीसाठी देखील खूप उपयुक्त आहे.
हे फायदेशीर सूक्ष्मजंतूंसाठी सुरक्षित वातावरण प्रदान करते, त्यामुळे त्यांची संख्या वाढण्यास मदत होते.
हे पोषक तत्वांचे लिंचिंग (जमिनीमध्ये जाऊन) देखील थांबते.

मिरचीसाठी नर्सरी तयार करण्यापूर्वी मातीचे सौरीकरण कसे करावे?

24/04/202223/04/2022

Soil solarization before nursery preparation of chilli

शेतकरी बंधूंनो, मिरचीची नर्सरी मे महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात केली जाते.
शेताची निवड, मैदानाची तयारी आदी कामे एप्रिल महिन्यात करणे अत्यंत आवश्यक आहे.
मिरची रोपवाटिका तयार करण्यासाठी सर्वप्रथम जमिनीचे सोलारीकरण करणे अत्यंत आवश्यक आहे, ज्यामुळे पिकाचे बुरशीजन्य रोग व किडीपासून संरक्षण करता येते. सौरीकरणासाठी योग्य वेळ एप्रिल-मे आहे.
या प्रक्रियेत माती वर-खाली नांगरली जाते, पाटा चालवून समतल केल्यानंतर, सिंचनाद्वारे माती ओलसर केली जाते.
यानंतर सुमारे 5-6 आठवड्यांसाठी संपूर्ण नर्सरी क्षेत्रावर 200 गेज (50 माइक्रोन) पारदर्शी पॉलीथीन पसरवा.
पॉलिथिनच्या कडा ओल्या मातीच्या साहाय्याने झाकून ठेवाव्यात जेणेकरून पॉलिथिनच्या आत हवा जाणार नाही.
5-6 आठवड्यांनी पॉलिथिन शीट काढून टाका.

कांद्याचे अशा प्रकारे साठवून करून कसान होण्यापासून वाचवा?

24/04/202223/04/2022

Measures to reduce storage loss of onion

शेतकरी बंधूंनो, कांदा उत्पादनात भारताचा जगात दुसरा क्रमांक लागतो, अशा स्थितीत आपल्या शेतकरी बंधूंनी कांद्याची योग्य आणि आधुनिक पद्धतीने साठवणूक केल्यास कांद्याच्या एकूण उत्पादनातील मोठा हिस्सा नुकसानीपासून वाचवता येईल, यासोबतच शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नातही वाढ होणार आहे. साठवणुकी दरम्यान नुकसान कमी करण्यासाठी खालील उपाय आहेत.

साठवण्यायोग्य कांद्याच्या फक्त जाती निवडा.

खत आणि खतांचा संतुलित प्रमाणात वापर, नायट्रोजनचा अतिवापर करू नका.
सिंचन व्यवस्था व्यवस्थित ठेवा, खोदण्याच्या 10-15 दिवस आधी सिंचन बंद करा.
पीक परिपक्व अवस्थेतच खोदले पाहिजे.
कोरडे आणि तयार झालेल्या प्रक्रिया योग्यरित्या करा.
मानेला गाठीच्या वरती 2.5 सेमी सोडून कट करा.
उपलब्ध असल्यास, गामा किरणांनी उपचार करा.
वर्गवारी आणि श्रेणीकरण करा.
कंद उंचावरून कठीण जमिनीवर फेकू नका.
साठवलेल्या कांद्याचे थेट सूर्यप्रकाश आणि पावसापासून संरक्षण करा.
पावसाळ्यात साठवलेल्या कांद्यामध्ये ओलसर हवा येऊ देऊ नका.
साठवणुकीच्या जागेची वेळोवेळी तपासणी करत रहा, काही नुकसान दिसल्यास ताबडतोब छाटणी करावी.

भोपळा वर्गातील पिकांमध्ये लाल भोपळा किटकाला रोखण्यासाठी उपाय योजना

23/04/202223/04/2022

Invasion of Red Pumpkin Beetle in cucurbitaceous crops

शेतकरी बंधूंनो, भोपळा वर्गीय पिकामध्ये लाल भोपळा अळीमुळे पिकांचे खूप नुकसान होते. या किडीचा बीटल चमकदार केशरी रंगाचा असतो, ज्याच्या ग्रब आणि बीटल या दोन्ही अवस्था पिकाचे नुकसान करतात.
नुकसानीची लक्षणे अंड्यातून बाहेर पडल्यानंतर मुळे, जमिनीखालील भाग आणि जमिनीच्या संपर्कात येणारी फळे यांचे नुकसान करतात.
या प्रभावित झाडांची खाल्लेली मुळे आणि जमिनीखालील भागांवर मृत बुरशीचा हल्ला होतो.
परिणामी, अपरिपक्व फळे आणि वेली सुकतात.
बीटल पाने खातात आणि त्यात छिद्र करतात, त्यामुळे पाने चाळलेली दिसतात.
वनस्पतिवृद्धीच्या अवस्थेत, बीटल/बीटल मऊ पाने खातात आणि खराब करतात, ज्यामुळे झाडे मरतात.
संक्रमित फळे मानवांसाठी खाण्यायोग्य नाहीत.
नियंत्रण – काढणीनंतर उन्हाळ्यात खोल नांगरणी करावी.
रासायनिक नियंत्रणासाठी, लैम्ब्डा साइहेलोथ्रिन 4.9% सीएस [लेमनोवा] 250 मिली बायफैनथ्रिन 10% ईसी [मार्कर] 400 मिली/एकर या दराने उपयोग करावा.
जैविक नियंत्रणासाठी, बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 500 ग्रॅम/एकर या दराने उपयोग करावा.

कांदा आणि लसूण काढणीनंतर त्याचे वर्गीकरण करून मूल्य वाढवा?

23/04/202223/04/2022

Sorting and grading of onion and garlic bulbs

शेतकरी बंधूंनी, साठवणूक करण्यापूर्वी साठवणूक कमी करावी किंवा बाजारात चांगला भाव मिळावा. कांदा आणि लसूण यांचे वर्गीकरण आणि प्रतवारी करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
यामध्ये जाड मानेचे, कापलेले किंवा जखम झालेले, रोगट आणि किडींनी प्रभावित झालेले, कुजलेले व अंकुरलेले कंद वर्गीकरण करून वेगळे केले जातात.
वर्गीकरण केल्यानंतर कांदे आणि लसूण यांची आकारानुसार प्रतवारी केली जाते.
प्रतवारी सामान्यतः मानवी श्रमाद्वारे केली जाते. मात्र सध्या यासाठी मशिन्सही उपलब्ध असून, गरजेनुसार कोणतीही पद्धत अवलंबता येते.

जाणून घ्या उन्हाळ्यात खोल नांगरणीचे फायदे

22/04/202222/04/2022

Summer ploughing of farms and its benefits

शेतकरी अनेकदा पेरणीपूर्वीच शेत नांगरण्याचे काम करतात. तर खरीप पिकाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी, रब्बी पीक काढणीनंतर लगेचच शेताची खोल नांगरणी करणे आणि उन्हाळी हंगामात शेत रिकामे ठेवणे अत्यंत उपयुक्त ठरते.

उन्हाळ्यात नांगरणीचे फायदे :

उन्हाळ्याच्या नांगरणीमुळे, सूर्याची तीव्र किरणे जमिनीत प्रवेश करतात, ज्यामुळे भूगर्भातील कीटकांची अंडी, प्यूपा, वेणी आणि प्रौढ नष्ट होतात.
पिकांमध्ये लागणारे उखटा,मुळे कुजणे इत्यादी रोगांचे जंतू आणि सूत्रकृमि देखील नष्ट होतात.
शेतातील जमिनीत गुठळ्या तयार झाल्यामुळे पावसाचे पाणी शोषून घेण्याची क्षमता वाढते. त्यामुळे जमिनीत बराच काळ ओलावा टिकून राहतो.
खोल नांगरणी करून जटिल तणांपासून मुक्तता मिळवता येते.
उन्हाळी नांगरणीमुळे शेणखत आणि शेतात उपलब्ध इतर सेंद्रिय पदार्थ जमिनीत चांगले मिसळतात, त्यामुळे पिकांना पोषक तत्वे लवकर उपलब्ध होतात.
उन्हाळ्यात नांगरणी केल्याने पाण्यामुळे जमिनीची धूप लक्षणीय प्रमाणात कमी होते.

बागायती पिकांना कीटक आणि रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी आवश्यक सल्ला

22/04/202222/04/2022

Necessary advice to protect horticulture crops from the outbreak of pests and disease

शेतकरी बंधूंनो, बागायती पिके जसे की, फळे, भाजीपाला इत्यादींवर अनेक प्रकारच्या कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो, ज्यामुळे पिकांचे मोठे नुकसान होते.
कीटकांच्या नुकसानामध्ये पाने, देठ, फुले व फळे यांचा रस शोषणे, मऊ पाने व देठ खाणे, फुले व फळे विकृत करणे, देठ व फळे टोचणे, झाडांची मुळे तोडणे इत्यादींचा समावेश होतो.
रोगांमुळे फुलांचे गळणे, मुळे कुजणे आणि कोमेजणे, झाडाची वाढ खुंटणे इत्यादी समस्या उद्भवू शकतात.
या सर्व समस्या टाळण्यासाठी शेतकरी बंधूंनी खबरदारी घ्यावी.
पेरणीसाठी रोग प्रतिरोधक जाती वापरा.
आंतरपीक पिकांची लागवड रोग व्यवस्थापनात प्रभावी आहे, उदाहरणार्थ, भेंडी पिकामध्ये पीत शिरा मोजेक विषाणू रोगाच्या नियंत्रणासाठी लोबियाची शेती करू शकता. टोमॅटोमध्ये सूत्रकृमि नियंत्रित करण्यासाठी झेंडूचे पीक एकत्र घेता येते.
बुरशीजन्य रोगांच्या व्यवस्थापनासाठी ट्राइकोडर्मा विरडी, ट्राइकोडर्मा हर्जियानम आवश्यकतेनुसार बीजप्रक्रिया करावी.
जीवाणूजन्य रोगांसाठी स्यूडोमोनासचा उपयोग करा.
रोगांसाठी रसायनांमध्ये कार्बेन्डाजिम, मेंकोजेब, प्रोपेकोनाज़ोल इत्यादींचा वापर करता येतो.
विषाणूजन्य रोगांची रोगट झाडे उचलून जाळून टाका.
शोषक किडींच्या नियंत्रणासाठी शिफारस केलेल्या कीटकनाशकांची फवारणी करा.

लीफ मायनर कीटकांच्या नुकसानीची लक्षणे प्रथम पानांवर दिसतात.

या किडीची अळी पानांच्या आत प्रवेश करते ते हिरवे पदार्थ खाऊन बोगदे बनवतात, त्यामुळे पानांवर पांढऱ्या रेषा दिसतात.

प्रभावित झाडावर कमी शेंगा लागतात त्यामुळे पाने अकाली होऊन गळतात.

जैविक नियंत्रण म्हणून, बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 500 ग्रॅम/एकर या दराने फवारणी करावी.

शेतकरी बंधूंनो, पीत शिरा मोजेक व्हायरस हा मुगातील मुख्य विषाणूजन्य रोग आहे.

याचा प्रसार पांढऱ्या माशीने होतो आणि यामुळे, 25-30% पर्यंत नुकसान दिसून येते.

या रोगाची लक्षणे वनस्पतीच्या सर्व अवस्थेत दिसून येतात.

त्यामुळे पाने पिवळी होऊन वक्र होतात आणि पानांच्या शिराही पिवळ्या पडतात.

जैविक नियंत्रण म्हणून, बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 250 ग्रॅम/एकर या दराने उपयोग करावा.

जैविक नियंत्रण म्हणून बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 250 ग्रॅम/एकर या दराने फवारणी करावी.

जैविक नियंत्रण म्हणून, स्यूडोमोनास फ्लोरोसेंस [मोनास कर्ब] 250 ग्रॅम/एकर या दराने उपयोग करावा.

मूग पिकाच्या फुलांच्या वाढीसाठी आणि विकासासाठी, होमोब्रेसिनोलाइड [डबल] 100 मिलि/एकर या दराने फवारणी करावी.

माती मध्ये त्याच्या अतिरेकीमुळे जमिनीची भौतिक आणि रासायनिक गुणवत्ता वाढते.

मातीची भौतिक गुणवत्ता जसे की, मातीची रचना, पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता इ. ऑर्गेनिक कार्बनमुळे वाढते.

हे फायदेशीर सूक्ष्मजंतूंसाठी सुरक्षित वातावरण प्रदान करते, त्यामुळे त्यांची संख्या वाढण्यास मदत होते.

हे पोषक तत्वांचे लिंचिंग (जमिनीमध्ये जाऊन) देखील थांबते.

शेतकरी बंधूंनो, मिरचीची नर्सरी मे महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात केली जाते.

शेताची निवड, मैदानाची तयारी आदी कामे एप्रिल महिन्यात करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

या प्रक्रियेत माती वर-खाली नांगरली जाते, पाटा चालवून समतल केल्यानंतर, सिंचनाद्वारे माती ओलसर केली जाते.

यानंतर सुमारे 5-6 आठवड्यांसाठी संपूर्ण नर्सरी क्षेत्रावर 200 गेज (50 माइक्रोन) पारदर्शी पॉलीथीन पसरवा.

पॉलिथिनच्या कडा ओल्या मातीच्या साहाय्याने झाकून ठेवाव्यात जेणेकरून पॉलिथिनच्या आत हवा जाणार नाही.

5-6 आठवड्यांनी पॉलिथिन शीट काढून टाका.

साठवण्यायोग्य कांद्याच्या फक्त जाती निवडा.

खत आणि खतांचा संतुलित प्रमाणात वापर, नायट्रोजनचा अतिवापर करू नका.

सिंचन व्यवस्था व्यवस्थित ठेवा, खोदण्याच्या 10-15 दिवस आधी सिंचन बंद करा.

पीक परिपक्व अवस्थेतच खोदले पाहिजे.

कोरडे आणि तयार झालेल्या प्रक्रिया योग्यरित्या करा.

मानेला गाठीच्या वरती 2.5 सेमी सोडून कट करा.

उपलब्ध असल्यास, गामा किरणांनी उपचार करा.

वर्गवारी आणि श्रेणीकरण करा.

कंद उंचावरून कठीण जमिनीवर फेकू नका.

साठवलेल्या कांद्याचे थेट सूर्यप्रकाश आणि पावसापासून संरक्षण करा.

पावसाळ्यात साठवलेल्या कांद्यामध्ये ओलसर हवा येऊ देऊ नका.

साठवणुकीच्या जागेची वेळोवेळी तपासणी करत रहा, काही नुकसान दिसल्यास ताबडतोब छाटणी करावी.

या प्रभावित झाडांची खाल्लेली मुळे आणि जमिनीखालील भागांवर मृत बुरशीचा हल्ला होतो.

परिणामी, अपरिपक्व फळे आणि वेली सुकतात.

बीटल पाने खातात आणि त्यात छिद्र करतात, त्यामुळे पाने चाळलेली दिसतात.

वनस्पतिवृद्धीच्या अवस्थेत, बीटल/बीटल मऊ पाने खातात आणि खराब करतात, ज्यामुळे झाडे मरतात.

संक्रमित फळे मानवांसाठी खाण्यायोग्य नाहीत.

नियंत्रण – काढणीनंतर उन्हाळ्यात खोल नांगरणी करावी.

जैविक नियंत्रणासाठी, बवेरिया बेसियाना [बवे कर्ब] 500 ग्रॅम/एकर या दराने उपयोग करावा.

वर्गीकरण केल्यानंतर कांदे आणि लसूण यांची आकारानुसार प्रतवारी केली जाते.

उन्हाळ्यात नांगरणीचे फायदे :

पिकांमध्ये लागणारे उखटा,मुळे कुजणे इत्यादी रोगांचे जंतू आणि सूत्रकृमि देखील नष्ट होतात.

खोल नांगरणी करून जटिल तणांपासून मुक्तता मिळवता येते.

उन्हाळ्यात नांगरणी केल्याने पाण्यामुळे जमिनीची धूप लक्षणीय प्रमाणात कमी होते.

रोगांमुळे फुलांचे गळणे, मुळे कुजणे आणि कोमेजणे, झाडाची वाढ खुंटणे इत्यादी समस्या उद्भवू शकतात.

या सर्व समस्या टाळण्यासाठी शेतकरी बंधूंनी खबरदारी घ्यावी.

पेरणीसाठी रोग प्रतिरोधक जाती वापरा.

जीवाणूजन्य रोगांसाठी स्यूडोमोनासचा उपयोग करा.

रोगांसाठी रसायनांमध्ये कार्बेन्डाजिम, मेंकोजेब, प्रोपेकोनाज़ोल इत्यादींचा वापर करता येतो.

विषाणूजन्य रोगांची रोगट झाडे उचलून जाळून टाका.

शोषक किडींच्या नियंत्रणासाठी शिफारस केलेल्या कीटकनाशकांची फवारणी करा.