- काकडीच्या रोपांची मुळे जमिनीत उथळ असल्यामुळे आलटून पालटून खोल मुळे असलेली मिश्र पिके घेण्याची गरज नसते.
- फळांची प्रत सुधारण्यासाठी आणि उत्पादनात वाढ होण्यासाठी पाच संध्यापर्यंतचे दुय्यम अंकुर छाटून टाकावेत.
- रोपांना टेकू दिल्यामुळे फळे कुसणे थांबवायला मदत होते.
कलिंगडाच्या पिकासाठी जमीन आच्छादनाचे महत्व
- प्लास्टिक मल्चिंग तरबूज की फसल में लगने वाले कीड़ों, बीमारियों और खरपतवारों से बचाती है।
- काले रंग की पॉलिथीन के द्वारा खरपतवारों का नियंत्रण किया जाता है और साथ ही हवा, बारिश व सिंचाई से होने वाले मृदा कटाव को भी यह रोकती है।
- पारदर्शी पॉलीथिन का उपयोग मृदा जनित रोगों और नमी संरक्षण को नियंत्रित करने में किया जाता है।
दोडक्याच्या सुधारित शेतीशी संबंधित महत्त्वाचे मुद्दे
- कॅल्शिअम, फॉस्फरस, लोह आणि व्हिटॅमिन अ याचा उत्तम स्रोत आहे
- उष्ण आणि दमट हवामानात पिकवले जाते
- तपमान ३२ ते ३८ डिग्री सेंटीग्रेड असावे
- दोडक्याची पेरणी करण्यासाठी निचरा होणारी पद्धत अधिक योग्य समजली जाते.
- उन्हाळ्यात या पिकाला दर पाच सहा दिवसांनी पाणी देणे आवश्यक आहे.
- तोडणीला उशीर केला तर यातले तंतू अत्यंत कडक होतात.
१) शेतकरी त्यांच्या शेतात आरती वाणाच्या (व्ही एन आर बियाणी) दोडक्याची लागवड करून अधिक चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात.
| अनु. | आरती दोडके (व्ही एन आर बियाणी) | |
| 1. | पेरण्याचा काळ | मार्च |
| 2. | बियाण्याचे प्रमाण | प्रति एकर एक ते दोन किलो |
| 3. | दोन ओळीत पेरण्याचे अंतर | १२० ते १५० सेंटीमीटर |
| 4. | दोन रोपात ठेवण्याचे अंतर | ९० सेंटिमीटर |
| 5 | पेरणीची खोली | दोन ते तीन सेंटीमीटर |
| 6. | रंग | आकर्षक हिरवा |
| 7 | आकार | लांबी २४- २५ सेंटीमीटर रुंदी २.४ इंच |
| 8 | वजन | २०० ते २२५ ग्राम |
| 9 | पहिली तोडणी | ५५ दिवस |
भोपळा, कारले, काकडी, कलिंगड इत्यादी पिकांच्या शेतीसाठी कोणते हवामान योग्य आहे?
- वेलवर्गीय भाज्या या उपोष्ण कटिबंधीय हवामानात होतात आणि त्यांची उत्तम वाढ होण्यासाठी आणि अधिक उत्पादन मिळण्यासाठी त्यांना उष्ण आणि दमट हवामानाची गरज असते
- त्यांची चांगली वाढ आणि उत्तम फळधारणा होण्यासाठी रात्र आणि दिवसाचे तापमान अनुक्रमे १८ ते २२ डिग्री सेल्सिअस आणि ३० ते ३५ डिग्री सेल्सिअस असणे योग्य आहे.
- २५ ते ३० डिग्री सेल्सिअस तापमानाला बिया उत्तम प्रकारे आणि वेगाने रुजून येतात.
- योग्य तापमानाला वाढवलेल्या रोपांना मादी फुले आणि फळे जास्त प्रमाणात येतात.
बटाट्याची साले फेकू नका ती तेवढीच महत्त्वाची आहेत!
- बटाट्याच्या सालात पोटॅशियम आढळते त्यामुळे रक्तदाब नियंत्रित होण्यास मदत होते.
- बटाटे सालासकट खाल्ल्यामुळे शरीराला धोकादायक अशा अति नील किरणांचा परिणाम कमी होतो.
- बटाट्याच्या सालात भरपूर प्रमाणात पोषक द्रव्य असतात त्यामुळे शरीराची चयापचय क्रिया दुरुस्त होण्यास मदत होते
- बटाट्याची साले आपल्या आरोग्यासाठी अतिशय फायदेशीर असतात कारण त्यात उत्तम प्रमाणात लोह असते त्यामुळे रक्तक्षयाचा धोका कमी होतो.
कांदे आणि लसुण कुजू नयेत यासाठी पुढील गोष्टी लक्षात ठेवा
- कांदे आणि लसुण यांच्या दीर्घकालीन साठवणी करिता तापमान आणि सापेक्ष आर्द्रता हे महत्त्वाचे घटक आहेत.
- जुलै ते सप्टेंबर मध्ये आर्द्रता ७० टक्क्यांहून अधिक असल्यामुळे कांदे कुसण्याची शक्यता वाढते.
- तर ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये तपमान कमी झाल्यामुळे कांद्याला मोड येण्याची समस्या वाढते.
- अधिक चांगल्या साठवणी करता कोठाराचे तापमान २५ ते ३० डिग्री सेल्सिअस असावे तर आर्द्रता ६५ ते ७० टक्के असावी.
गव्हाच्या पिकावर पोटॅशियम युक्त खत फवारण्याचे फायदे
- पोटॅशियम पानांची छिद्रे उघड करण्याचे कार्य नियंत्रित करते त्यामुळे प्रकाश संश्लेषण क्रियेत वाढ होण्यास मदत होते.
- पोटॅशियम रोपांमध्ये प्रथिने आणि पिष्टमय पदार्थ पदार्थ यांचे संश्लेषण घडवून आणण्यास देखील जबाबदार आहे.
- पोटॅशियम नेहमीच अतिरेकी प्रमाणात होणाऱ्या ओला दुष्काळ सदृश पाणीपुरवठ्याला प्रतिरोध करण्यात चांगली कामगिरी बजावते.
- पोटॅशियम रोपांमध्ये वाढीशी संबंधित संप्रेरके सक्रिय होण्यासाठी महत्त्वाची कामगिरी बजावते.
- पोटॅशियम रोपांमध्ये रोग प्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी मदत करते.
काकडीसाठी शेत तयार करणे
- सुरूवातीच्या टप्प्यत शेत चार-पाच वेळा नांगरून ठिसूळ बनवावे आणि शेवटच्या नांगरणी पूर्वी जमिनीमध्ये दर एकरी १०–१५ टन शेणखत मिसळावे
- जर का जमिनीत नेमाटोड कृमी, वाळव्या किंवा लाल मुंगळे यांचा प्रादुर्भाव झाला असेल तर दर एकरी दहा किलो कार्बोफ्युरॉन वापरा
- शेत जमीन समपातळीत आणल्यावर दोन ते अडीच सेंटीमीटर अंतरावर ६० सेंटिमीटर रुंद सरी बनवा.
- सरींची लांबी पाण्याचा स्रोत, ऋतू, पाऊस, जमिनीचा उतार यावर अवलंबून असते.
काकडीच्या पिकाची योग्य प्रकारे लागवड केली तर शेतकऱ्यांना जास्त उत्पादन मिळू शकते.
- बियाणे जमिनीत एक ते डिड मीटर अंतरावर सरीमध्ये लावावे.
- जेव्हा काकडीचा वेळ मंडपावर चढवला जातो तेव्हा ३*१ मीटर अंतर ठेवावे.
- जेव्हा काकडीचा वेळ मंडपावर चढवला जातो तेव्हा ३*१ मीटर अंतर ठेवावे. जेव्हा बियाणे ०.५ ते ०.७५ मीटर अंतरावर लावले जाते तेव्हा प्रत्येक ठिकाणी ४ ते ६ बियाणे टाकावे.
- डोंगराळ प्रदेशात प्रत्येक छोट्या टेकडीवर दोन रोपे वाढू द्यावीत.
