zinc – Gramophone

Importance of Zinc

10/10/201912/01/2021

जस्ताचे (झिंक) महत्व

भारतातील शेतजमिनीपैकी 50% जमिनीत जस्ताचा (झिंक) अभाव आढळतो. हे प्रमाण 2025 पर्यन्त 63% एवढे होईल.
मातीत जस्ताचा अभाव असल्यास त्या मातीत उत्पादित केलेल्या पिकातही जस्ताचा अभाव असतो असे अभ्यासांद्वारे आढळून आले आहे. IZAI नुसार भारताच्या 25% लोकसंख्येत जस्ताचा अभाव आढळतो.
भारतात जस्त (झिंक – Zn) हे पिकाच्या उत्पादनातील घटीस जबाबदार असलेले चौथे सर्वात महत्वपूर्ण तत्व मानले जाते. ते आठ आवश्यक सूक्ष्म पोषक तत्वांपैकी एक आहे.
जस्ताच्या अभावामुळे पिकाच्या उत्पादनात आणि गुणवत्तेत मोठी घट येऊ शकते. जस्ताच्या अभावाची लक्षणे रोपांमध्ये आढळून येण्यापूर्वीच उत्पादनात 20% पर्यंत घट होते असे आढळून आले आहे.
जस्त रोपाच्या विकासासाठी महत्वाचे असते. रोपांमधिल अनेक एंझाइम्स आणि प्रोटीन्सचा जस्त हा एक प्रमुख घटक असतो. त्याचबरोबर जस्त रोपांच्या विकासाशी संबंधित हार्मोन्स निर्माण करते. त्यामुळे पेरांचा आकार वाढतो.
सहसा क्षार, खडकाळ जमिनीत जस्ताचा अभाव असतो.
नव्याने फुटलेली पाने लहान आकाराची असतात आणि त्यांच्या शिरांमधील भाग करड्या रंगाचा होतो.
जमिनीत 20 किलो ग्रॅम प्रति एकर या प्रमाणात झिंक सल्फेट वापरुन संभाव्य हानीला आळा घालता येतो.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्‍यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

Importance of Microbes in Soil (ZnSB )

05/05/201912/01/2021

मातीतील सूक्ष्मजीवांचे महत्व:- (झिंक विरघळवणारे जिवाणू – ZnSB)

भारतातील शेतीस योग्य जमिनीपैकी 50% जमिनीत झिंकचा अभाव असतो. 2025 पर्यंत हे प्रमाण 63% पर्यंत पोहोचेल.
झिंक हे एक अनिवार्य सुक्ष्म पोषक तत्व आहे. ते रोपाच्या विकासासाठी आवश्यक आहे. पण ते मातीत अनुपलब्ध रूपात असते. रोपे त्याचा सहजपणे वापर करू शकत नाहीत.
हे जिवाणू रोपांना झिंक उपलब्ध करून देतात. त्यामुळे ते तांदळातील खैरा रोगाचे नियंत्रण करतात. ते पिकाचे उत्पादन आणि गुणवत्ता वाढवण्यात सहाय्यक ठरतात. मातीच्या आरोग्यात ते सुधारणा करतात आणि हार्मोन्सची सक्रियता वाढवतात तसेच प्रकाश संश्लेषण वाढवतात.
झिंक विरघळवणारे जिवाणू मातीत कार्बनिक आम्ल निर्माण करतात. त्यामुळे न विरघळणारे झिंकचे (झिंक सल्फाइड, झिंक ऑक्साइड आणि झिंक कार्बोनेट) Zn+ मध्ये (रोपांना उपलब्ध रूप) रूपांतर होते. त्याशिवाय ते मातीचा pH स्तर संतुलित ठेवतात.
झिंक विरघळवणारे जिवाणू 2 किलो/ एकर या प्रमाणात 50 किलो उत्तम प्रतीच्या शेणखतात मिसळून शेतात भुरभुरावे.

Importance of Zinc solubilizing bacteria

06/02/2019

झिंक विरघळवणार्‍या जिवाणूंचे महत्त्व

झिंक विरघळवणारे जिवाणू हे नैसर्गिकरीत्या उपलब्ध लाभदायक जिवाणू आहेत. ते कार्बनिक अॅसिड वापरुन मातीतील अकार्बनिक झिंकला विरघळणारे बनवून रोपांसाठी उपलब्ध करून देतात. त्यामुळे रोपांच्या वाढीला मदत होते.

या जिवाणूंचा वापर झिंकच्या अभावाने होणार्‍या तांदळातील खैरा रोगाच्या उपचारासाठी तसेच टोमॅटो, कांदा, गहू, भेंडी इत्यादिसाठी केला जातो.
त्यांचामुळे पिकाचे उत्पादन आणि गुणवता वाढते.
ते हार्मोन्सना सक्रिय करते.
ते रोपे आणि मुळांच्या वाढीत वृद्धी करते.
ते प्रकाश संश्लेषण वाढवते.
मातीत जिवाणू असल्याने मातीची उर्वरकता वाढते.

खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.

रोपांमध्ये झिंकची (जस्त) भूमिका:- झिंक (जस्त) हे आठ आवश्यक सूक्ष्म पोषक तातवानमधील एक असून अनेक एंझाइम्स आणि प्रोटीनचा महत्वपूर्ण घटक आहे. फक्त ते रोपांना कमी प्रमाणात लागते. ते अनेक प्रक्रियांमध्ये महत्वाची भूमिका बजावत असल्याने रोपांच्या विकासासाठी महत्वाचे असते. झिंकच्या अभावाने उत्पादनात 40% पर्यन्त घट होऊ शकते. त्यामुळे शेतकर्‍याचे आर्थिक नुकसान होते आणि आय घटते.

झिंकचे कार्य :- झिंक काही प्रोटी\न्सच्या संश्लेषणासाठी जबाबदार असलेल्या एंझाइम्सना सक्रिय करते. त्याचा उपयोग क्लोरोफिल आणि काही कार्बोहायड्रेटसच्या निर्मितीत केला जातो. त्याच्यामुळे स्टार्चचे शर्करेत रूपांतरण होते आणि रोपाच्या उतकांमध्ये ते असल्याने रोपे थंड वातावरणात देखील उभी राहतात. विकासाचे नियंत्रण आणि खोडे वाढवणार्‍या ऑक्सिंसच्या निर्मितीत झिंक आवश्यक असते.