-
चांगल्या पिकांच्या यशस्वी उत्पादनासाठी पाण्याची उपलब्धता हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. सतत वाढणारी लोकसंख्या आणि हवामान बदलांमुळे भूगर्भात उपलब्ध पाण्याचे प्रमाण कमी होत आहे.
-
त्यामुळे पिकांचे उत्पादन सतत कमी होत आहे. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी ठिबक सिंचनचा शोध लावला गेला. जो शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरला आहे.
-
या पद्धतीत, प्लास्टिक पाईपच्या स्त्रोतांमधून थेट रोपांच्या मुळांपर्यंत पोहोचते त्यास फ्रिटीगेशन म्हणतात.
-
इतर सिंचन प्रणालींच्या तुलनेत 60 ते 70% पाण्याची बचत होते.
-
ठिबक सिंचन वनस्पतींना अधिक कार्यक्षमतेसह पोषक पुरवण्यास मदत करते.
-
ठिबक सिंचनामुळे पाण्याचे नुकसान टाळता येते. (बाष्पीभवन आणि गळतीमुळे).
-
ठिबक सिंचनातील पाणी थेट पिकांंच्या मुळांत दिले जाते. ज्यामुळे सभोवतालची जमीन कोरडी होते आणि तण वाढू शकत नाही.
जाणून घ्या, कापूस पिकाच्या शेतीमध्ये ठिबक सिंचनाचे महत्त्व
-
शेतकरी बंधूंनो, ठिबक सिंचन पद्धतीच्या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने कापूस पिकामध्ये 60 ते 70 टक्के पाण्याची बचत होते.
-
या पद्धतीमुळे पिकांच्या उत्पादनात मोठ्या प्रमाणात वाढ झाल्याचे दिसून आले आहे.
-
ठिबक सिंचन ही पिकांसाठी सर्वात कार्यक्षम पाणी आणि पोषक वितरण प्रणाली आहे.
-
हे पाणी आणि पौष्टिक घटक थेट वनस्पतीच्या मुळांच्या क्षेत्रापर्यंत योग्य प्रमाणात, योग्य वेळी पोहोचते.
-
प्रत्येक वनस्पतीला योग्य प्रकारे पोषकतत्व आणि पाणी मिळते. जेव्हा त्याला त्याची आवश्यकता असते.
-
ठिबक सिंचनामुळे पाणी, वीज, मेहनत आणि खर्चाची बचत होते आणि आवश्यक खतांचे प्रमाण कमी होते.
-
तणांचेही नियंत्रण करता येते आणि त्याच्या वापरामुळे आर्द्रतेची पातळीही अनुकूल राहते.
ठिबक सिंचनाला चालना देण्यासाठी सरकार शेतकऱ्यांना 4 हजार कोटी रुपये देत आहे
शेतकरी बांधव आता सिंचनासाठी ठिबक सिंचन पद्धती वापरत आहेत. केंद्र सरकारही यास प्रोत्साहन देत असून, ‘पे ड्रॉप मोर पीक’ या योजनेअंतर्गत विविध राज्यांतील शेतकऱ्यांसाठी 4 हजार कोटी रुपये देण्यात आलेले आहेत. या योजनेमागील मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे शेतीत पाण्याचा वापर कमी करुन उत्पादन वाढविणे.
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की, केंद्र सरकारने सिंचनाच्या प्रक्रियेत प्रत्येक थेंबात पाण्याचा वापर करण्यासाठी प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत ‘पे ड्रॉप मोर पीक – मायक्रो इरिगेशन’ हा कार्यक्रम राबविला जात आहे.
‘पे ड्रॉप मोर पीक – मायक्रो इरिगेशन’ कार्यक्रमांतर्गत सिंचनाच्या आधुनिक तंत्रज्ञानावर भर देण्यात आला आहे. यांसह विविध राज्यांतील शेतकऱ्यांना 4000 कोटींचे वाटप करण्यात आले आहे. ठिबक आणि शिंपडण्यासारखे सिंचन, या प्रणालींसारख्या सूक्ष्म सिंचन तंत्राद्वारे शेतात कमी पाण्याचा वापर करून जास्त उत्पादन मिळविणे, हे या कार्यक्रमाचे उद्दीष्ट आहे.
स्रोत: कृषी जागरण
ShareDrip irrigation and Advantages of Drip Irrigation
पाण्याची उपलब्धता हा चांगल्या पिकाचे यशस्वी उत्पादन करण्यासाठी आवश्यक असलेला महत्वाचा घटक असतो. सातत्याने होणार्या लोकसंख्या वाढीमुळे आणि हवामानातील बदलांमुळे भूगर्भातील पाणीसाठ्याची पातळी घसरत आहे. त्यामुळे पिकांचे उत्पादन देखील सातत्याने कमी होत आहे. ठिबक सिंचनाचा शोध या प्रश्नावर तोडगा काढण्यासाठी लावण्यात आला असून ते शेतकर्यांसाठी वरदान ठरत आहे. या सिंचन पद्धतीमध्ये पाणी जलस्रोतापासून थेट रोपांच्या मुळांपर्यंत प्लॅस्टिक पाईपचा वापर करून पोहोचवले जाते.
ठिबक सिंचनामुळे मिळणारे लाभ –
- अन्य सिंचन पद्धतींच्या तुलनेत 60-70% पाण्याची बचत होते.
- रोपांना अधिक प्रभावीपणे पोषकद्रव्ये पुरवण्यासाठी ठिबक सिंचन उपयुक्त ठरते.
- ठिबक सिंचनामुळे बाष्पीभवन आणि गळतीने होणारी पाण्याची हानी रोखली जाते.
- ठिबक सिंचन पद्धतीनुसार पाणी थेट पिकाच्या मुळात दिले जाते. त्यामुळे आजूबाजूची माती कोरडी राहते आणि तणाची वाढ होऊ शकत नाही.
खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.
ShareIrrigation in Bottle gourd
दुधी भोपळ्याच्या पिकासाठी सिंचन व्यवस्थापन
- बियाणे पेरण्यापूर्वी शेतात पहिले सिंचन करावे आणि त्यानंतर एका आठवड्याने पुन्हा सिंचन करावे.
- फेब्रुवारी – मार्च महिन्यात पेरलेल्या पिकस पेरणीनंतर 2-3 दिवसांनी पहिले सिंचन करावे.
- त्यानंतर 7-8 दिवसांच्या अंतराने सिंचन करावे.
ठिबक सिंचन
- ठिबक सिंचन यंत्रणा बसवून मुख्य आणि उपमुख्य नळ्यांना एकमेकांपासुन 1.5 मीटर अंतरावर ठेवावे. क्रमशः 4 लीटर प्रति तास आणि 3.5 लीटर प्रति तास क्षमतेचे ड्रिपर्स एकमेकांपासुन 60 सेमी आणि 50 सेमी अंतरावर बसवावेत.
खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.
ShareDrip irrigation a Boon
ठिबक सिंचन (ड्रिप इरिगेशन) – एक वरदान
चांगल्या पिकासाठी आणि भरघोस उत्पादनासाठी पाण्याची उपलब्धता हा एक महत्वपूर्ण घटक आहे. सतत वाढणारी लोकसंख्या आणि वातावरणातील बादलामुळे जमिनीतील उपलब्ध पाण्याचा साठा घटत आहे. त्यामुळे पिकांचे उत्पादन सातत्याने कमी होत आहे. ही समस्या सोडवण्यासाठी ठिबक सिंचनाचा शोध लावण्यात आलेला आहे. हा शोध शेतकर्यांसाठी वरदान ठरला आहे. या पद्धतीत प्लॅस्टिकच्या नळ्यांनी पाणी थेट रोपांच्या मुळाशी पोहोचवले जाते आणि उर्वरकेदेखील त्याचप्रकारे रोपांच्या मुळाशी पोहोचवली जात असल्यास त्या प्रक्रियेला फर्टिगेशन असे म्हणतात.
ठिबक सिंचनाचे लाभ –
- इतर सिंचन प्रणालींच्या तुलनेत पाण्याची 60-70% टक्के बचत होते.
- ठिबक सिंचनाच्या माध्यमातून अधिक दक्षता घेत रोपांना पोशाक तत्वे उपलब्ध करून देण्यास मदत होते.
- ठिबक सिंचनाच्या माध्यमातून पाण्याचे बाष्पीभवन आणि पाझर या कारणांनी होणारा अपव्यय रोखणे शक्य होते.
- ठिबक सिंचनाच्या माध्यमातून पाणी थेट रोपांच्या मुळांनाच दिले जाते. त्यामुळे आजूबाजूची जमीन कोरडी राहते आणि तण वाढत नाही.
खाली दिलेले बटन दाबून या माहितीला आपली पसंती द्या आणि अन्य शेतकर्यां पर्यंत पोहोचवण्यासाठी ती शेअर करा.
Share