सोयाबीन पिकामध्ये मुळांच्या कुजण्याची समस्या आणि अति पाणी साचण्यापासून प्रतिबंधात्मक उपाय

14/08/2025 पर प्रकाशित किया गया
Root rot problem and preventive measures due to excessive water logging in soybean crops

पाणी साचणे म्हणजे अशी स्थिती जेव्हा शेतात त्याच्या इष्टतम गरजेपेक्षा जास्त पाणी असते. शेतातील जास्त पाण्यामुळे खालील नुकसान होते –

सोयाबीन पिकामध्ये जास्त पाणी साचल्यामुळे हवेच्या अभिसरणात अडथळा येतो आणि जमिनीचे तापमान कमी होते, तसेच फायदेशीर जिवाणूंची क्रियाशीलता कमी होते आणि नायट्रोजन स्थिरीकरण प्रक्रिया योग्य रीतीने होत नाही, त्यामुळे जमिनीची मुळे खराब होतात. झाडे पूर्णपणे नष्ट झाली आहेत हवा, पाणी, पोषक तत्वे आणि मोकळी जागा मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध नाही, आणि जास्त पाणी साचल्यामुळे हानिकारक क्षार जमा होतात त्यामुळे मुळांच्या कुजण्याची समस्या दिसून येते. शेतातील पाणी साचणे कमी करण्यासाठी पाण्याचा निचरा होणे आवश्यक आहे. हे असे पीक आहे जे ना दुष्काळ सहन करू शकत नाही आणि जास्त पाणी देखील सहन करू शकत नाही. त्यामुळे निचरा होण्यासाठी पेरणीच्या वेळी नाले तयार करावेत आणि शेतात पाणी साचल्यास शेतातून अतिरिक्त निचरा नाला बनवावा व पाणी शेतातून बाहेर काढावे.

Share

कापूस पिकामध्ये माहू किटकांची ओळख आणि नियंत्रणासाठी उपाय योजना

12/08/2025 पर प्रकाशित किया गया
Identification and control measures of aphids in cotton crops

माहू हा एक लहान कीटक आहे जो पानांचा रस शोषतो. या किडीचे तरुण आणि प्रौढ हिरवट-पिवळ्या रंगाचे असतात, जे पानांच्या खालच्या पृष्ठभागावर असंख्य संख्येने आढळतात, जे पानांचा रस शोषतात. परिणामी, पाने आकुंचन पावतात आणि पानांचा रंग पिवळा होतो. नंतर पाने कडक आणि कोरडी होतात आणि काही वेळाने गळून पडतात. ज्या झाडांवर महूचा प्रादुर्भाव दिसून येतो, त्या झाडाचा विकास नीट होत नाही आणि रोप रोगग्रस्त दिसून येते.

नियंत्रणावरील उपाय

  • या किटकांच्या नियंत्रणासाठी, मार्शल (कार्बोसल्फान 25% ईसी) 500 मिली किंवा नोवासेटा (एसिटामिप्रीड 20 % एससी) 20 ग्रॅम किंवा केआरआई-मार्च (बुप्रोफेज़िन 25% एससी) 400 मिली + सिलिको मैक्स 50 मिली, प्रती एकर 150 ते 200 लिटर पाण्याच्या दराने फवारणी करावी.

  • जैविक नियंत्रणासाठी, ब्रिगेड बी (बवेरिया बेसियाना 1.15% डब्ल्यूबी) 1 किग्रॅ/एकर 150 ते 200 लिटर पाण्याच्या दराने फवारणी करावी.

  • याशिवाय शेतकरी बंधू, किडीच्या प्रादुर्भावाची नोंद करण्यासाठी पिवळा चिपचिपे ट्रैप (येलो स्टिकी ट्रैप) 8 ते 10 एकर या दराने शेतामध्ये लावा.

Share

मक्के में बैक्टीरियल डंठल सड़न की समस्या एवं रोकथाम के उपाय

10/08/2025 पर प्रकाशित किया गया
The problem and prevention of bacterial stalk rot in maize crops

किसान भाइयों, यह रोग अधिक वर्षा वाले क्षेत्रों में ज्यादा देखने की मिलती है। इस रोग का प्रकोप होने पर पौधों के शीर्ष भाग की मध्य वाली पत्तियां कुम्हलाकर सूखना प्रारंभ कर देती हैं। इसी दौरान डंठल में सड़न (सॉफ्ट रॉट) की समस्या होने लगती है। ये तेजी से तने के निचले भागों में फ़ैलने लगती है और इससे दुर्गन्ध भी आना शुरू हो जाती है।

इस रोग के असर से तना कमजोर हो जाता है पौधे का शीर्ष भाग नीचे की तरफ लटक जाता है। इस तरह के शीर्ष भाग की पत्तियों के समूह को खींचकर तने से आसानी से अलग किया जा सकता है।

नियंत्रण के उपाय 

जैविक नियंत्रण के लिए, मोनास कर्ब (स्यूडोमोनास फ्लोरेसेंस) @ 500 ग्राम प्रति एकड़ 150-200 लीटर पानी के हिसाब से छिड़काव करें। 

महत्वपूर्ण जानकारियों के लिए रोजाना पढ़ते रहें ग्रामोफ़ोन के लेख। आज की जानकारी पसंद आई हो तो इसे शेयर करना ना भूलें।

Share

सोयाबीन के स्वस्थ बढ़वार एवं फूल-फल विकास के लिए जरूरी छिड़काव

06/08/2025 पर प्रकाशित किया गया
Necessary spraying for proper growth and flowering in soybean

सोयाबीन खरीफ मौसम में उगाई जाने वाली प्रमुख तिलहन, दलहन फसलों में से एक है। सोयाबीन की उच्च पैदावार के लिए उचित पोषण प्रबंधन बहुत ही आवश्यक है।

सोयाबीन में उचित वृद्धि और विकास के लिए निम्न दो उत्पादों का उपयोग बेहद जरूरी होता है। 

ट्राई कोट मैक्स – यह एक पौध वृद्धि प्रोत्साहक है। इसमें जैविक कार्बन 3% (ह्यूमिक, फुलविक, कार्बनिक पोषक तत्वों का मिश्रण) होता है। यह पौधों की जड़ों एवं तने के अच्छे विकास में मददगार साबित होता है और साथ ही साथ पौधों के प्रजनन प्रक्रिया को भी बढ़ाता है।  

उपयोग विधि – 4 किलो ग्राम ट्राई कोट मैक्स प्रति एकड़ के हिसाब से उस समय दिए जाने वाले पोषक तत्व के साथ मिलाकर भुरकाव करें।

न्यूट्रीफूल मैक्स: यह भी ख़ास पौध वृद्धि प्रवर्तक है। इसमें फुलविक एसिड अर्क – 20% + कैल्शियम, मैग्नीशियम और पोटाश सूक्ष्म मात्रा में 5% + अमीनो एसिड आदि तत्व पाए जाते हैं। यह फूलों की संख्या बढ़ाता है और उन्हें गिरने से बचाता है। फलों की गुणवत्ता को बढ़ाता है, साथ ही पोषक तत्वों की उपलब्धता को भी बढ़ाता है। सूखे, पाले आदि के खिलाफ रोग प्रतिरोधक शक्ति को बढ़ावा देता है।

उपयोग विधि: 250 मिली न्यूट्रीफूल मैक्स प्रति एकड़ के हिसाब से छिड़काव करें।

महत्वपूर्ण जानकारियों के लिए रोजाना पढ़ते रहें ग्रामोफ़ोन के लेख। आज की जानकारी पसंद आई हो तो इसे शेयर करना ना भूलें।

Share

भात पिकाच्या योग्य वाढीसाठी आणि अधिक कळ्यांचा प्रसार होण्यासाठी आवश्यक पोषक व्यवस्थापन

04/08/2025 पर प्रकाशित किया गया
Tri Dissolve Paddy Maxx

शेतकरी बांधवांनो, भात पिकाचे अधिक उत्पादनासाठी पोषक व्यवस्थापन हा एक महत्त्वाचा उपाय आहे. ज्यामध्ये रासायनिक खते, सूक्ष्म पोषक तत्त्वे, जैविक खते, हिरवे-निळे शेवाळ, शेणखत व हिरवळीचे खत इत्यादींचा योग्य वापर करावा.

भात पिकाच्या पेरणी किंवा लावणीच्या वेळी दिलेल्या नत्रजनचे उर्वरित 1/4 मात्रा अंकुर फुटण्याच्या अवस्थेत द्यावी. जर लावणीच्या वेळी जिंक सल्फेट न दिल्यास जिंक सल्फेट 10 किलो प्रति एकर या प्रमाणात वापरावे आणि गंधकची कमतरता असलेल्या भागात गंधक युक्त खते जसे की, सिंगल सुपर फास्फेट या सल्फरयुक्त खतांचा वापर करावा. सोबतच पिकांच्या चांगल्या गुणवत्तेसाठी ट्रॉय डिज़ाल्व पैडी मैक्सचा देखील वापर करावा. 

ट्राई डिज़ाल्व पैडी मैक्स : हे जैव उत्तेजक पोषक तत्त्व आहे. ज्यामध्ये जैविक कार्बन, पोटॅशियम, कॅल्शियम, इतर प्राकृतिक स्थिरक इत्यादि तत्त्वे आढळतात. हे निरोगी आणि वनस्पतिवत् होणारी बाह्यवृद्धी, लवकर मुळांच्या विकासास प्रोत्साहन देते यासोबतच विविध पोषकतत्त्वांचे प्रमाणही वाढवते. 

वापरण्याची पद्धत : याचा वापर 400 ग्रॅम प्रती एकर या दराने त्यावेळी दिल्या जाणाऱ्या पोषक तत्वासोबत मिसळून पसरावे आणि 200 ग्रॅम ट्राई डिसॉल्व पैडी मैक्स प्रती एकर 150 ते 200 लिटर पाण्याच्या दराने फवारणी करावी.

Share

कापूस पिकामध्ये हिरव्या तेलाची समस्या आणि नियंत्रणाचे उपाय

01/08/2025 पर प्रकाशित किया गया
Jassid problem and control measures in cotton crop

नुकसानीची लक्षणे –

या किटकांचे शिशु आणि प्रौढ दोघेही पिकाचे नुकसान करतात. यासोबतच हे कीटक वनस्पतींचे देठ, पाने आणि फुले यांचे रस शोषून झाडांच्या वाढीस प्रतिबंध करतात, त्यामुळे झाडे कमकुवत, लहान व बौने राहतात व उत्पादनात घट येते व या किडीने रस शोषल्याने पाने आकुंचन पावतात व जास्त प्रादुर्भाव होऊन झाड मरते.

नियंत्रणाचे उपाय –

शेतकरी बंधू, कीटकांच्या प्रादुर्भावाची तक्रार करण्यासाठी, पिवळे चिपचिपे ट्रैप (येलो स्टिकी ट्रैप) 8 ते 10 प्रती एकर या दराने शेतामध्ये स्थापन करा. 

जैविक नियंत्रणासाठी, ब्रिगेड बी (बवेरिया बेसियाना 1.15% डब्ल्यूबी) 1 किग्रॅ/एकर 150 – 200 लिटर पाण्याच्या दराने फवारणी करावी.

या किटकांच्या नियंत्रणासाठी, मीडिया (इमिडाक्लोप्रिड 17.8% एसएल) 50 मिली किंवा थियामिथोक्साम 25% डब्ल्यूजी 40 ग्रॅम किंवा लांसर गोल्ड (ऐसीफेट 50% + इमिडाक्लोप्रिड 1.8% एसपी) 400 ग्रॅम + (सिलिको मैक्स) 50 मिली प्रती एकर 150 – 200 लिटर पाण्याच्या दराने फवारणी करावी.

Share

जाणून घ्या,मका पिकामध्ये ट्राई डिसोल्व मैक्स वापरण्याचे फायदे आणि पद्धत

21/07/2025 पर प्रकाशित किया गया
Tri Dissolve Max in maize crop

ट्राई डिसॉल्व मैक्समध्ये पोषक तत्वांची संघटना असते, यामध्ये कार्बनिक पदार्थ आणि सूक्ष्म पोषक तत्वे देखील वापरले जातात. जे की, पिकांच्या वाढीसाठी आवश्यक असते. यासोबतच डिसॉल्व मैक्स (ह्यूमिक एसिड, जैविक कार्बन, समुद्री शैवाल, कैल्शियम, मैग्नीशियम,बोरॉन, मॉलिब्डेनम) वापरले जातात.

मका पिकामध्ये ट्राई डिसोल्व मैक्स वापरण्याचे फायदे :

  • हे निरोगी आणि वनस्पतिजन्य पिकांच्या वाढीस प्रोत्साहन देते.

  • मुळांच्या विकासास मदत करते.

  • त्यामुळे जमिनीतील विविध पोषक घटकांचे प्रमाणही वाढते.

वापरण्याची पद्धत :

मातीचा वापर : ट्राई डिसॉल्व मैक्स 400 ग्रॅम प्रती एकर या दराने पसरवा. 

फवारणी : ट्राई डिसॉल्व मैक्स 200 ग्रॅम 150 ते 200 लिटर पाण्यात प्रति एकर दराने फवारणी करावी.

Share

पिकांमध्ये पांढर्‍या ग्रब किडीचा प्रादुर्भाव

04/06/2025 पर प्रकाशित किया गया
White grub pest outbreak in crops

  • पांढर्‍या ग्रब्सची ओळख – पांढर्‍या ग्रब्स हे पांढर्‍या रंगाचे कीटक आहेत जे हिवाळ्यात सुप्तावस्थेत ग्रब म्हणून शेतात राहतात.

  • नुकसानीची चिन्हे – सहसा सुरुवातीच्या टप्प्यात ते मुळांना नुकसान पोहोचवतात. झाडावर पांढर्‍या ग्रब्सची लक्षणे दिसू शकतात, जसे की झाड किंवा रोप कोमेजणे, झाडाची वाढ आणि नंतर झाडाचा मृत्यू होणे हे त्याचे मुख्य लक्षण आहे.

  • व्यवस्थापन – या किडीच्या नियंत्रणासाठी जून महिन्यात आणि जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात. मेटाराईजियम स्पीसिस [कालीचक्र] 2 किलो + 50-75 किलो एफ वाय एम/ शेणखत/कंपोस्ट प्रति एकर रिकाम्या शेतात फवारणी करा किंवा पांढर्‍या ग्रबच्या नियंत्रणासाठी रासायनिक प्रक्रिया देखील केली जाऊ शकते.

  • यासाठी फेनप्रोपाथ्रिन 10% ईसी [डेनिटोल] 500 मिली/एकर, क्लोथियानिडिन 50.00% डब्ल्यूजी (डेनटोटसु) 100 ग्रॅम/एकर या दराने मातीमध्ये मिसळून वापर करावा.

Share

मुख्य खेत में रोपाई के पहले जरूर करें प्याज के पौध का उपचार

11/11/2024 पर प्रकाशित किया गया
onion seedlings

  • प्याज की पौध की मुख्य खेत में रोपाई के लिए सबसे पहले स्वस्थ पौध का चयन करें एवं 12 से 14 सेमी लंबी या नर्सरी में बुवाई के 5-6 सप्ताह पुरानी पौध की हीं रोपाई करें।

  • कभी कभी प्याज के पौध.. मिट्टी, जलवायु और सिंचाई के आधार पर 6-7 सप्ताह में भी रोपाई के योग्य हो जाते हैं।

  • बहरहाल रोपाई के पूर्व प्याज की पौध की जड़ों को राइजोकेअर (ट्राइकोडर्मा विरिडी 1.0 % डब्ल्यूपी) @ 2.5 ग्राम या स्प्रिंट (कार्बेन्डाजिम 25%+ मैनकोजेब 50% डब्ल्यूएस) @ 3 ग्राम प्रति लीटर पानी के हिसाब से तैयार घोल में 10 मिनट तक डूबा कर रखें।

  • इससे प्रारंभिक अवस्था में आने वाले रोग जैसे- आद्र गलन, जड़ गलन से फसल को बचाया जा सकता है।

महत्वपूर्ण जानकारियों के लिए रोजाना पढ़ते रहें ग्रामोफ़ोन के लेख। आज की जानकारी पसंद आई हो तो इसे शेयर करना ना भूलें।

Share

मिरची पिकामध्ये चिनोफोरा ब्लाइट रोगाची ओळख आणि प्रतिबंधात्मक उपाय योजना

10/11/2024 पर प्रकाशित किया गया
choanephora blight disease

मिरची पिकामध्ये या रोगाचे मुख्य कारण चिनोफोरा कुकुर्बिटारम हे आहे. या रोगाची बुरशी साधारणपणे झाडाच्या वरच्या भागातील फुले, पाने, नवीन फांद्या आणि फळांना संक्रमित करते. सुरुवातीच्या अवस्थेत, पानावर पाण्याने भिजलेले भाग विकसित होतात. प्रभावित फांदी सुकते आणि लटकते आणि अधिक संसर्गामध्ये फळे ही तपकिरी ते काळ्या रंगाची होतात आणि संक्रमित भागावर बुरशीचा थर दिसून येतो.

जैविक व्यवस्थापन – कॉम्बैट (ट्रायकोडर्मा विरिडी 500 ग्रॅम किंवा मोनास कर्ब (स्यूडोमोनास फ्लोरोसेंस 1% डब्ल्यूपी) 500 ग्रॅम प्रती एकर या दराने वापर करावा.

Share