जमिनीमध्ये मुख्य पोषक तत्वांचा सतत वापर केल्यामुळे सूक्ष्‍म पोषक तत्वांची कमतरता दिवसेंदिवस वाढत चालली आहे. शेतकरी बंधू, मुख्य पोषक तत्वांचा वापर पिकांमध्ये बहुतांश प्रमाणात करतात आणि सूक्ष्म पोषक तत्वे जसे की, तांबा, जिंक, लोहा, मोलिब्डेनम, बोरॉन, मैंगनीज इत्यादींचा वापर जवळजवळ नगण्य आहे. या कारणांमुळे वर्षानुवर्षे जमिनीतील सूक्ष्म पोषक तत्वांच्या कमतरतेची लक्षणे वनस्पतींमध्ये अधिक दिसून येतात. जेव्हा वनस्पतींमध्ये सूक्ष्म पोषक तत्वांची कमतरता असते तेव्हा त्याची लक्षणे थेट वनस्पतींमध्ये दिसून येतात. या घटकांची पूर्तता करून पिकातील या पोषक तत्वांची कमतरता भरून काढता येते.

• मॉलिब्डेनमचे कार्य : वनस्पतींमध्ये नाइट्रेटच्या अवशोषणानंतर मोलिब्डेनम नाइट्रेट हे तोडण्याचे कार्य करते, त्यामुळे नाइट्रेट हे वनस्पतींच्या वेगवेगळ्या भागांत जाते त्यामुळे वनस्पतींमध्ये नायट्रोजनची कमतरता भासत नाही आणि वनस्पतींची वाढ चांगली होते. मोलिब्डेनम मूळ ग्रंथीच्या जीवाणूंद्वारे वातावरणातील नायट्रोजनचे निर्धारण करण्यास मदत करते. त्याच्या कमतरतेमुळे फुलकोबीमध्ये व्हिपटेल रोग होतो.

•  आयरन / लोह : आयरन क्लोरोफिल तयार होण्यास मदत करते. वनस्पतींमध्ये श्वसन आणि प्रकाश संश्लेषणासाठी आवश्यक असते, आणि त्याच्या कमतरतेमुळे वनस्पतींमध्ये हरिमाहीनता होते. 

• जिंक / जस्त :  ज़िंक वनस्पतींमध्ये एंजाइमची क्रिया उत्तेजित करते, हार्मोन्स तयार करण्यात मदत करते, प्रतिकारशक्ती वाढवते आणि नायट्रोजन आणि फॉस्फरसचा वापर करण्यास मदत करते.

• तांबे / कॉपर : तांबे एंजाइममध्ये इलेक्ट्रॉन ट्रान्सफर एजंट म्हणून कार्य करते. हे एंजाइम वनस्पतींमध्ये ऑक्सीडेशन आणि रिडेक्शन प्रक्रियेत मदत करतात. या प्रक्रियेद्वारे झाडे वाढतात आणि पुनरुत्पादन करता येते. 

• बोरॉन : फुलांमध्ये बोरॉन घटक परागकण, परागनली तयार करणे, फळे आणि धान्ये तयार करणे, वनस्पती संप्रेरकांचे चयापचय आणि वनस्पतीच्या सर्व भागांमध्ये पोहोचवणे यासाठी जबाबदार आहे.

• मॅंगनीज : क्लोरोफिल तयार होण्यास मदत होते. हे विविध क्रियाकलापांमध्ये उत्प्रेरक म्हणून कार्य करते. वनस्पतींमध्ये मॅंगनीजच्या कमतरतेमुळे, पानांवर लहान तपकिरी डाग तयार होतात. त्यांच्या कमतरतेची लक्षणे दिसल्यावर,सूक्ष्म पोषक तत्वे मिक्सॉल (लोह, मॅंगनीज, जस्त, तांबे, बोरॉन, मॉलिब्डेनम) 250 ग्रॅम प्रती एकर दराच्या हिशोबाने फवारणी करावी.

Share