बोखनी (कोमेलिना बैंगालेंसिस) हे एक बहूवार्षिक रुंद पानांचे तण आहे, याला स्थानिक भाषेमध्ये केना, बोकानदा, बोखना/बोखनी, कानकौआ इत्यादि नावाने ओळखले जाते. सोयाबीन पिकाव्यतिरिक्त मका, भात इत्यादि पिकांमध्ये याचे अधिक प्रमाण दिसून येते. हे नियंत्रित करणे विशेषतः कठीण आहे, कारण जमिनीच्या वर आणि मातीच्या खाली देठाचे तुटलेले तुकडे सहजपणे मुळे पकडून घेतात. सोयाबीन पिकाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी वेळोवेळी तण व्यवस्थापन करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

यामुळे पिकांचे होणारे नुकसान 

हे हवा, पाणी, सूर्यप्रकाश, खते, पोषक तत्वे इत्यादींना ग्रहण करुन घेतल्यावर मुख्य पिकाशी प्रतिस्पर्धा करतात, त्यामुळे सोयाबीन पिकाची वाढ कमी होते आणि रोप कमकुवत राहते, जर सुरुवातीच्या अवस्थेत त्यांचे नियंत्रण केले नाही तर उत्पादनात 40 ते 50% घट दिसून येते.

नियंत्रणाचे उपाय 

यांत्रिक पद्धत : सोयाबीन पिकापासून चांगले उत्पादन घेण्यासाठी, पिकाची पहिली खुरपणी पेरणीनंतर 15 ते 20 दिवसांनी आणि दुसरी 40 ते 45 दिवसांनी करणे अत्यंत आवश्यक असते.

रासायनिक पद्धत : बोखानी किंवा बोखनाच्या चांगल्या नियंत्रणासाठी, पिकांची उगवण झाल्यानंतर 12 ते 20 दिवसांच्या आत 2 ते 3 पानांच्या अवस्थेत तणनाशकांचा वापर करावा. क्लोबेन (क्लोरिमुरॉन एथिल) 15 ग्रॅम किंवा वीडब्लॉक (इमिजाथापर 10 % एसएल) 400 मिलि + सिलिको मैक्स 50 मिली प्रती एकर 150 ते 200 लिटर पाण्याच्या दराने फवारणी करावी. फवारणी करण्याच्या वेळी फ्लैट फेन नोजलचा वापर करावा आणि शेतामध्ये पुरेसा ओलावा टिकवून ठेवावा.

Share